درجه آب موتور یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی است که از طریق نمایشگر پشت فرمان به راننده نشان داده می‌شود. درجه آب موتور یا همان دمای مایع خنک‌کننده، وضعیت دمای موتور را مشخص می‌کند. سلامت و عملکرد بهینه موتور به درجه مایع خنک‌کننده بستگی دارد. افزایش یا کاهش بیش از حد دمای آب موتور نشان‌دهنده وجود اختلال در یکی از بخش‌های دخیل بوده و در صورت عدم رسیدگی فوری، باعث آسیب مستقیم به موتور و قطعات آن خواهد شد.
درجه آب موتور به وسیله نشانگری به نام آمپر آب نشان داده می‌شود که معمولا در صفحه آمپر خودرو، میان نشانگرهای سرعت و دور موتور جاسازی شده است. پیش از اینکه به بررسی محدوده نرمال دمای آب موتور بپردازیم، بد نیست مروری بر ماهیت و وظیفه آب موتور داشته باشیم.
آب موتور چیست و چه اهمیتی دارد؟
آب موتور که با نام مایع خنک‌کننده یا آب رادیاتور نیز شناخته می‌شود، مایعی برای خنک کردن موتور است. آب موتور از طریق سیستم خنک‌سازی با دمای پایین وارد موتور شده، گرمای موتور را جذب می‌کند و پس از رسیدن به یک درجه خاص، از موتور خارج شده و به سمت رادیاتور می‌رود. رادیاتور دمای آب موتور را کاهش داده و مجددا آن را به سمت موتور می‌فرستد.
بنابراین درجه آب موتور ارتباط مستقیم با دمای موتور دارد. گاهی اوقات که موتور تحت فشار بالا است، درجه آب موتور افزایش می‌یابد و راننده متوجه فشار وارده به موتور می‌شود. وقتی ماشین به صورت درجا و یا در وضعیت ایده‌آل و بدون فشار به حرکت ادامه می‌دهد، آب موتور با دمای نرمال در سیستم خنک‌سازی حرکت می‌کند.
اگر درجه آب موتور از حد نرمال خارج شود، یعنی مشکلی پیش آمده است. این اتفاق به طور خاص در ایام گرم تابستانی در ماشین‌های قدیمی و کم‌توان رخ می‌دهد. یعنی زمانی که دمای آب موتور از حد نرمال بیشتر شده و ماشین به اصطلاح جوش می‌آورد. این پدیده به هیچ وجه برای راننده و سایر کاربران موجود در جاده خوشایند نیست، چون هم خطرناک و هم دردسرساز است. به همین خاطر توصیه می‌شود با محدوده نرمال درجه آب موتور خودرو آشنا شوید تا از آسیب به موتور جلوگیری کنید.
هشدار درجه آب موتور یا آمپر
وسیله‌ای که درجه آب موتور را به راننده نشان می‌دهد، «آمپر آب» نام دارد. نشانگر آمپر روی پنل پشت فرمان و در مقابل راننده قرار دارد و دمای مایع خنک‌کننده را به صورت درجه‌بندی‌شده آنالوگ یا دیجیتالی به نمایش می‌گذارد.
در برخی ماشین‌ها مثل مزدا ۳ جدید و ام‌وی‌ام ۳۱۵، نشانگر درجه‌بندی‌شده برای نمایش دمای آب موتور وجود ندارد. در عوض وضعیت درجه آب موتور خودرو به وسیله چراغ‌های قرمز یا آبی به اطلاع راننده رسانده می‌شود. روشن بودن چراغ آبی به معنای نرمال بودن دمای آب و روشن شدن چراغ قرمز به معنی افزایش بیش از حد درجه آب موتور است.
محدوده درجه آب موتور در حالت عادی چند است؟
از آنجا که خودروهای مختلف از موتورهای متفاوت با الگوهای طراحی خاص استفاده می‌کنند، نمی‌توان به طور قطع در مورد محدوده نرمال درجه آب موتور اظهارنظر کرد. با این وجود، میانگین دمای آب موتور را می‌توان بین ۹۰ تا ۱۰۵ درجه سلسیوس در نظر گرفت.
البته در اکثر خودروها، نشانگر آمپر آب فاقد درجه‌بندی است و نمی‌توان از دمای واقعی آب موتور مطلع شد. درجه آب موتور معمولا به وسیله یک عقربه در بازه‌ای با رنگ آبی و قرمز می‌شود. وقت عقربه در موقعیت مابین این دو رنگ است، یعنی درجه آب موتور در دمای مناسب قرار دارد. اگر درجه به سمت رنگ قرمز متمایل شود، یعنی دمای آب موتور بالا رفته است.
در این حالت نباید چندان مضطرب و آشفته شد، چرا که ترموستات در سیستم خنک‌سازی وارد عمل شده و آب موتور را به سمت رادیاتور و فن‌های خنک‌کننده می‌فرستد. موقعیت وقتی خطرناک می‌شود که به دلایل مختلف از جمله بروز نقص در سیستم خنک‌سازی، دمای آب موتور کاهش نیابد و عقربه به انتهای بازه قرمز برسد. در این صورت خودرو جوش می‌آورد و باید هرچه سریع‌تر آن را در محل امن پارک کرده و درخواست امداد کنید.
از طرف دیگر، از عقربه نشان‌دهنده درجه آب موتور تا حدی به سمت رنگ آبی متمایل شد، بازهم نیازی به نگرانی نیست. در مواقعی که موتور تحت فشار خاصی نباشد، دمای آن پایین می‌ماند. به طور کلی، عقربه آمپر آب در شرایط عادی و پس از رسیدن موتور به دمای عملیاتی، می‌بایست در حد وسط باشد و حتی اگر کمی به سمت رنگ قرمز تمایل پیدا کرد، بازهم جایی برای نگرانی نیست.
چه دلایلی باعث افزایش درجه آب موتور نسبت به حد نرمال می‌شود؟
در دمای عملیاتی موتور، عقربه آمپر آب می‌بایست در وسط محدوده قرار بگیرد. اما گاهی اوقات، عقربه به سمت رنگ قرمز تمایل پیدا می‌کند. خروج درجه آب موتور از حد نرمال به میزان فشار روی موتور خودرو مربوط می‌شود که در ادامه به بررسی دلایل آن می‌پردازیم.
رانندگی در هوای گرم
در ایام گرم سال، رانندگی بدون وجود کولر غیر قابل تصور است. اما زمانی که کولر خودرو را روشن می‌کنید، موتور نسبت به حالت عادی تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد. به همین خاطر عقربه سنجش درجه آب موتور به طور جزئی در محدوده رنگ قرمز پیشروی می‌کند. به همین خاطر بسیاری از رانندگان ترجیح می‌دهند در روزهای گرم تابستانی به سراغ کولر نروند و گرما را تحمل کنند. ولی باید بدانید که میزان فشار وارده به موتور به حدی نیست که آن را در معرض آسیب قرار دهد. بنابراین با خیال راحت کولر را روشن کنید تا با آرامش بیشتری به رانندگی ادامه دهید.
حرکت در سربالایی
یکی دیگر از دلایل خروج درجه آب موتور از حد نرمال، حرکت با خودرو در مسیرهای سربالایی است. در این حالت، موتور فشار بیشتری را متحمل شده و دمای آن بالا می‌رود. همان‌طور که قبلا گفته شد، دمای موتور تأثیر مستقیم روی دمای مایع خنک‌کننده دارد. بنابراین در این حالت، عقربه آمپر آب از حد وسط خارج شده و به سمت رنگ قرمز تمایل پیدا می‌کند.
حمل بار سنگین با ماشین
هر چه وزن وارده به خودرو بیشتر باشد، فشار بیشتری نیز به موتور وارد می‌شود. طبیعی است که در این حالت درجه آب موتور بالاتر رود.
حرکت در ترافیک سنگین
از دیگر دلایل افزایش درجه آب موتور خودرو، حرکت در مسیرهای شلوغ و ترافیک‌های سنگین است. استفاده پیوسته از گاز و ترمز و همین‌طور واکنش کُند پمپ آب در این شرایط، دمای آب موتور را به طور جزئی بالا می‌برد.
چه دلایلی باعث کاهش درجه آب موتور نسبت به حد نرمال می‌شود؟
گاهی مواقع نیز عقربه سنجش درجه آب موتور به جای اینکه به سمت رنگ قرمز پیش رود، وارد محدوده آبی می‌شود. این اتفاق، به سبب کاهش فشار وارده به موتور رخ می‌دهد که در ادامه به بررسی دلایل آن می‌پردازیم.
حرکت در سرپایینی
در هنگام حرکت در مسیرهای سرپایینی با شیب تُند، معمولا عدد دنده را پایین می‌آورید و با کمک دنده‌سنگین، سرعت خودرو را کنترل می‌کنید. در این حالت دور موتور افزایش می‌یابد، ولی فشار خاصی به آن وارد نمی‌شود. به همین خاطر عقربه آمپر آب در حد وسط قرار می‌گیرد و درجه آب موتور تقریبا ثابت است.
اما اگر شیب مسیر زیاد نباشد، می‌توان با استفاده از دنده‌های سبک نیز به حرکت ادامه داد. بدین ترتیب موتور بدون تحمل هرگونه فشاری فعالیت می‌کند و دمای آن کاهش می‌یابد. با کاهش دمای موتور، درجه آب موتور نیز کمتر می‌شود.
حرکت با سرعت ثابت در مسیر صاف
اکثر رانندگان در مسیرهای صاف و بدون دردسر، از سبک‌ترین دنده ممکن استفاده می‌کنند. در این حالت سرعت ثابت بوده و فشاری بر موتور وارد نیست. به همین خاطر دمای مایع خنک‌کننده از حد نرمال کمتر می‌شود.
جمع‌بندی
درجه آب موتور نمایانگر دمای موتور است. این شاخص به وسیله نشانگر آمپر آب در پنل پشت فرمان به صورت آنالوگ یا دیجیتالی به راننده نشان داده می‌شود. با اینکه نمی‌توان به طور قطعی در مورد دمای مناسب آب موتور در تمام خودروها اظهارنظر کرد، اما طبق یک قرارداد کلی، محدوده نرمال درجه آب موتور بین ۹۰ تا ۱۰۵ درجه سلسیوس تعریف می‌شود.
در نشانگر آمپر آب، زمانی که عقربه در قسمت وسط است، یعنی موتور و سیستم خنک‌سازی بدون هیچ مشکلی در حال فعالیت هستند و دمای آب موتور در سطح مطلوب قرار دارد. با توجه به موقعیت رانندگی، درجه دمای آب ممکن است به طور جزئی نسبت به حد نرمال کمتر یا بیشتر شود. در این حالت نیازی به نگرانی نیست. اما رسیدن عقربه آب موتور به نهایت محدوده امن (رنگ آبی) یا غیرامن (رنگ قرمز) تنها یک معنی را می‌دهد؛ توقف فوری خودرو در محل امن و تماس با امداد خودرو.
دیدگاهتان را بنویسید