فنر ساعتی فرمان که اغلب به آن کابل فنری یا ساعتی فرمان نیز گفته می‌شود، یک قطعه مکانیکی الکتریکی است که به غربیلک فرمان اجازه چرخش می‌دهد، در حالی که ارتباط الکتریکی پیوسته با ایربگ و بوق دارد. اگر غربیلک فرمان به دکمه‌های کروز کنترل و پخش صوت نیز مجهز باشد، فنر ساعتی ارتباط میان غربیلک و آنها را فراهم می‌سازد. به عبارت بهتر، فنر ساعتی رابط میان غربیلک فرمان و تمام عملکردهایی است که امروزه روی این قطعه چرخنده تعبیه شده‌اند. با وجود فنر ساعتی، عملگرهای موجود روی غربیلک فرمان در حین چرخش آن به درستی کار می‌کنند.
فنر ساعتی یک نوار تحت و مارپیچ از جنس مواد رسانا است که حول یک محور پیچیده شده و درون ستون فرمان قرار می‌گیرد. در نخستین مدل‌های خودرو که فاقد امکاناتی مثل ایربگ بودند، فنر ساعتی وجود داشت و تنها اتصال میان غربیلک و بوق را فراهم می‌آورد. اگر فنر ساعتی خراب شود، عملکرد تمام ویژگی‌های تعبیه‌شده روی غربیلک فرمان از جمله بوق، ایربگ، دکمه کروز کنترل و دکمه‌های دیگر دچار اختلال خواهد شد. بنابراین کار نکردن هر یک از این ویژگی‌ها می‌تواند نشانه خرابی فنر ساعتی فرمان باشد. در ادامه این مقاله از ایستگاه بیشتر درباره فنر ساعتی، عملکرد و نشانه‌های خرابی آن توضیح خواهیم داد.
فنر ساعتی فرمان چیست و چطور کار می‌کند؟
فنر ساعتی فرمان در تمام خودروهای مدرن امروزی یافت می‌شود. این قطعه، نقش مهمی در عملکرد صحیح سیستم‌های مختلف از جمله بوق، ایربگ، سیستم کنترل کشش و کروز کنترل ایفا می‌کند. بدون وجود فنر ساعتی، اکثر این سیستم‌ها نمی‌توانند در هماهنگی با یکدیگر عمل کنند و همین دلیل کافی است که از اهمیت این قطعه جانبی مطلع شویم.
همان‌طور که گفته شد، فنر ساعتی فرمان با نام‌های مختلف مورد خطاب قرار می‌گیرد؛ واحد فنر کویل (Coil Spring Unit)، سیم‌پیچ یا کویل فنر ساعتی (Clock Spring Coil)، کابل مارپیچی (Spiral Cable)، حلقه اتصال (Contract Reel)، مجموعه کویل (Coil Assembly) و مجموعه حلقه کویل (Coil Reel Assembly) اسامی هستند که همگی آنها در حوزه خودرو به یک دستگاه خاص اشاره می‌کنند؛ فنر ساعتی فرمان.
فنر ساعتی فرمان خودرو بین غربیلک و ستون فرمان قرار دارد. اگر غربیلک فرمان را باز کنید، یک شیء دایره‌شکل، معمولا به رنگ مشکی یا زرد مشاهده خواهید کرد که همواره با سیم‌های متعدد به ستون فرمان وصل شده است.
فنر ساعتی فرمان چگونه کار می‌کند؟
علاوه بر بوق، غربیلک شامل دکمه‌های متعددی می‌شود که در دو طرف غربیلک یا وسط آن جاسازی شده‌اند. این دکمه‌ها برای کنترل صدای سیستم صوتی، کروز کنترل و عملکردهای دیگر به کار می‌روند. فنر ساعتی اتصال آنها به باقی اجزای خودرو را ممکن می‌سازد. فنر ساعتی دارای اتصالات و کانکتورهای متعددی است که به این دکمه‌ها و همین‌طور بوق و کیسه هوا متصل می‌شوند. رساناهای داخل فنر ساعتی به آن اجازه چرخش و انتقال نیرو را می‌دهند. اگر مشکلی برای رساناها به وجود آید، فنر ساعتی از کار می‌افتد.
فنر ساعتی در حقیقت همانند یک رابط الکتریکی انعطاف‌پذیر عمل می‌کند که با چرخاندن فرمان، باز و بسته می‌شود و به حفظ اتصال الکتریکی مداوم حین چرخش فرمان کمک می‌کند. فنر ساعتی فرمان یک جزء حیاتی در سیستم الکتریکی خودرو به حساب می‌آید، زیرا عامل باز شدن کیسه هوا در صورت تصادف و انتشار صدای بوق است.
وظایف فنر ساعتی فرمان چیست؟
فنر ساعتی فرمان دارای وظایف متعددی در خودرو است که در ادامه به توضیح مختصر آنها بسنده می‌کنیم.
اتصال ایمن کابل‌های میان غربیلک و ستون فرمان
از آنجا که کابل‌های مربوط به سیستم کنترل کروز، کیسه هوا، بوق و سایر عملکردها معمولا روی فرمان قرار دارند، نیاز به قطعه‌ای است که این کابل‌ها را از ستون فرمان به خود غربیلک متصل کند. اگر این کابل‌ها مستقیما و بدون واسطه به فرمان متصل شوند، با هر بار چرخش فرمان قطع خواهند شد. اتصال کابل‌ها از طریق فنر ساعتی فرمان این امکان را فراهم می‌آورد که غربیلک به راحتی به سمت راست و چپ بچرخد، بدون اینکه به سیم‌ها آسیبی وارد آید.
امکان استفاده از بوق
هرگز نباید بدون برخی تجهیزات ضروری رانندگی کرد و بدون شک یکی از این تجهیزات ضروری، بوق است. فنر ساعتی فرمان مسئولیت انتقال سیگنال‌ها از دکمه‌های فرمان به کامپیوتر خودرو را بر عهده دارد و امکان استفاده از بوق را فراهم می‌آورد.
امکان استفاده از ایربگ‌ها
اگرچه بوق به دلایل ایمنی از اجزای ضروری هر خودرو محسوب می‌شود، اما کیسه هوا (ایربگ) نیز به همان اندازه حائز اهمیت است. فنر ساعتی امکان فعال شدن ایربگ در لحظه را فراهم می‌کند. این قطعه مسئول انتقال سیگنال‌ها از غربیلک به کامپیوتر مرکزی خودرو است. در صورت بروز نقص در این قطعه، کامپیوتر قادر به تشخیص شرایط ضروری و باز کردن ایربگ نخواهد شد.
امکان چرخش روان غربیلک فرمان
فنر ساعتی فرمان اگرچه تأثیر مستقیم و چشمگیری بر مکانیسم چرخش فرمان ندارد، اما همچنان در این فرآیند ایفای نقش می‌کند. در صورت خرابی یا شکستگی این قطعه، ممکن است هنگام چرخش غربیلک فرمان صداهای غیرعادی مانند سایش یا تقه شنیده شود. حتی گاهی مواقع فرمان به نرمی همیشگی نمی‌چرخد.
ارسال سیگنال به سنسور موقعیت دریچه گاز
سنسور موقعیت دریچه گاز (TPS) با نظارت پیوسته بر وضعیت دریچه گاز، میزان ورود هوا به منیفولد ورودی موتور را تنظیم می‌کند. وظیفه حیاتی فنر ساعتی در این میان، ارسال سیگنال‌های کنترلی از دکمه‌های فرمان به سنسور موقعیت دریچه گاز است. این عملکرد برای سیستم‌های مختلفی مانند کنترل سرعت در کروز کنترل، تنظیم دقیق پاشش سوخت و بهینه‌سازی عملکرد موتور ضرورت بسیاری دارد. هرگونه اختلال در این مکانیسم می‌تواند منجر به مشکلاتی در شتاب‌گیری و مصرف بهینه سوخت شود.
نشانه‌های خرابی فنر ساعتی
نقص در فنر ساعتی فرمان خودرو، نشانه‌های متعددی به همراه دارد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم بهتر است ماشین را به تعمیرگاه معتبر انتقال داده و از افراد متخصص برای رفع مشکل کمک بگیرید.
از کار افتادن بوق
یکی از علائم خرابی فنر ساعتی فرمان، اختلال در عملکرد بوق است. در صورت خرابی این قطعه، بوق خودرو ممکن است به طور کامل از کار بیفتد یا فقط گاهی کار کند. این مشکل به دلیل قطع اتصال برق بوق اتفاق می‌افتد که فنر ساعتی وظیفه تأمین آن را بر عهده دارد. این وضعیت، یک نگرانی جدی برای ایمنی محسوب شده و نیازمند تشخیص و تعمیر فوری است.
در چنین شرایطی می‌تواند با چرخاندن فرمان هم‌زمان با فشردن دکمه بوق، مشکل را تست کنید. اگر صدای بوق به صورت منقطع شنیده شد، پس به احتمال زیاد مشکل از سمت فنر ساعتی است و به تعویض احتیاج دارد. ناگفته نماند که عوامل دیگری نیز باعث اختلال در عملکرد بوق می‌شوند، مثل مشکلات باتری و خرابی خود بوق.
روشن شدن چراغ هشدار ایربگ
سیستم ایربگ بسیار حساس است و حتی با کوچک‌ترین اختلال، چراغ هشدار ایربگ روشن می‌شود. در صورت خرابی فنر ساعتی فرمان معمولا چراغ هشدار ایربگ روی صفحه نمایش روشن خواهد شد تا به راننده بفهماند که سیستم ایربگ قرار نیست درست کار کند. به همین دلیل، روشن شدن چراغ ایربگ یا SRS یکی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی فنر ساعتی به شمار می‌رود، به‌ویژه اگر این چراغ در حین چرخش فرمان روشن شود.
از کار افتادن دکمه‌های روی غربیلک فرمان
در اکثر خودروهای امروزی، دکمه‌های متعددی روی غربیلک فرمان به چشم می‌خورد؛ از کنترل کروز گرفته تا تنظیم صدای سیستم صوتی. اگر چند یا تمام این دکمه‌ها از کار بیفتند، آنگاه به احتمال قوی مشکلی در واحد فنر ساعتی به وجود آمده است. برای تشخیص دقیق‌تر، هم‌زمان با چرخاندن فرمان، دکمه‌ها را فشار دهید. اگر دکمه‌ها فقط در موقعیت‌های خاصی از چرخش فرمان کار می‌کنند، پس فنر ساعتی خراب شده است.
قطع و وصل شدن متناوب فیوزهای الکتریکی
اختلال در عملکرد فیوزها یکی دیگر از علائم رایج خرابی فنر ساعتی فرمان خودرو است که باعث بروز مشکلاتی در اتصالات الکتریکی می‌شود. از جمله این مشکلات می‌توان به قطع و وصل شدن سیستم فرمان برقی و از کار افتادن کنترل‌های صوتی روی فرمان اشاره کرد. تعمیر و بررسی فنر ساعتی معیوب باید توسط متخصص انجام شود، چراکه این مشکل می‌تواند بر ایمنی و عملکرد کلی خودرو تأثیر جدی بگذارد.
سفت شدن فرمان خودرو
خرابی فنر ساعتی می‌تواند موجب سفتی و گیرکردن غربیلک فرمان شود. این مشکل معمولا عملکردهای دیگر از جمله کروز کنترل را دچار اختلال می‌کند. البته سفت شدن فرمان خودرو به دلایل مختلف دیگری نیز مثل کمبود روغن هیدرولیک، خرابی جعبه فرمان، مشکلات جلوبندی و … اتفاق می‌افتد. ولی اگر مشکل از فنر ساعتی باشد، تنها راه‌حل آن، تعویض این قطعه با نمونه سالم است.
جمع‌بندی
فنر ساعتی فرمان قطعه‌ای گرد و دایره شکل است که اتصال بین غربیلک و سیستم‌های مختلف خودرو از جمله بوق، ایربگ و کروز کنترل را فراهم می‌آورد. فنر ساعتی یک نوار تخت و مارپیچ است که با چرخاندن فرمان باز و بسته می‌شود و در عین حال، اتصال میان این قطعه و سیستم‌های دیگر را حفظ می‌کند. در صورت خرابی فنر ساعتی، بوق، ایربگ و دکمه‌های تعبیه‌شده روی غربیلک فرمان از کار می‌افتد. بنابراین توصیه می‌شود در صورت مشاهده هر یک از علائم خرابی این قطعه از جمله روشن شدن چراغ هشدار ایربگ، قطع و وصل شدن فیوزها و سفت شدن فرمان، حتما خودرو را به تعمیرگاه معتبر انتقال دهید.
دیدگاهتان را بنویسید