سوت کشیدن ترمز خودرو، صدایی آشنا و غالبا نگران‌کننده برای بسیاری از رانندگان است. این صدا که معمولا هنگام فشردن پدال ترمز شنیده می‌شود، می‌تواند دلایل ساده یا پیچیده‌ای داشته باشد؛ از وجود گرد و غبار یا رطوبت روی لنت‌ها گرفته تا ساییدگی کامل و نیاز فوری به تعویض. صدای سوت‌مانند ترمز در حقیقت یک زنگ هشدار به راننده مبنی بر کاهش کارایی ترمز و به خطر افتادن ایمنی ماشین است. بنابراین تشخیص به‌موقع علت آن اهمیت فراوانی دارد. در این مقاله از ایستگاه به دلایل سوت کشیدن ترمز خودرو اشاره می‌کنیم، ولی پیش از آن بد نیست نگاهی به عملکرد ترمز بیندازید.
ترمز ماشین چگونه عمل می‌کند؟
سیستم ترمز خودرو با بهره‌گیری از قاعده اصطکاک، انرژی حرکتی چرخ‌ها را به انرژی گرمایی تبدیل کرده و سرعت خودرو را کاهش می‌دهد یا به طور کامل متوقف می‌کند. هسته اصلی این فرآیند، ایجاد یک نیروی اصطکاک قوی میان دو قطعه کلیدی لنت و دیسک است. شدت این اصطکاک، که به طور مستقیم روی کارایی ترمزگیری تأثیر می‌گذارد، توسط راننده و با اعمال فشار بر پدال ترمز کنترل می‌شود.
اما این نیرو چگونه از پدال به چرخ‌ها می‌رسد؟ در یک سیستم ترمز هیدرولیک معمولی، هر چرخ به یک دیسک فلزی مجهز است. این دیسک توسط یک جفت لنت ترمز احاطه می‌شود. لنت‌ها درون یک کالیپر و در نزدیکی دیسک قرار گرفته‌اند. با فشردن پدال، نیروی وارده از پا، یک پیستون در سیلندر اصلی را به حرکت درمی‌آورد. این حرکت، باعث ایجاد فشار در مدار هیدرولیک شده و روغن ترمز را با فشار بالا به سوی کالیپر چرخ‌ها انتقال می‌دهد.
فشار هیدرولیکی به نوبه خود پیستون‌های داخل کالیپر را به حرکت درآورده و لنت‌ها را وادار می‌کند تا با اعمال نیرویی یکسان به دو طرف دیسک بچسبند. درگیر شدن این دو سطح با یکدیگر، اصطکاک لازم را برای کاهش سرعت چرخش دیسک و در نهایت، کاهش سرعت خودرو فراهم می‌آورد.
از آنجا که عملکرد ترمز بر پایه اصطکاک و تماس مستقیم سطوح فلزی با یکدیگر است، مسلما گاهی اوقات این فرآیند با تولید صدا همراه می‌شود. به همین خاطر شنیدن صدای ناهنجار و سوت کشیدن ترمز خودرو پدیده چندان عجیبی نیست، اما شدت این صدا می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل خاص بوده و تا حد زیادی دلیل ایجاد آن را آشکار سازد.
دلایل سوت کشیدن ترمز ماشین
سوت کشیدن ترمز ماشین دلایل متعددی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم. توصیه می‌شود در هنگام شنیدن صدای ناهنجار و غیرمعمول از سمت ترمزها، به بررسی نشانه‌های زیر پرداخته و نسبت به رفع هرچه سریع‌تر آن‌ها اقدام کنید تا مبادا بخش‌های دیگر خودرو درگیر شده و ایمنی سرنشینان به خطر بیفتد.
سایش بیش از حد لنت‌های ترمز
نخستین دلیل سوت کشیدن ترمز ماشین به سایش بیش از حد لنت‌های ترمز مربوط می‌شود. این صدای خشن شبیه به خراشیده شدن دو فلز بر روی یکدیگر است. این صدا اغلب زمانی به گوش می‌رسد که لنت‌های ترمز به پایان عمر مفید خود رسیده‌اند. در این حالت، لایه نرم لنت که برای ایجاد اصطکاک با دیسک طراحی شده، به طور کامل ساییده شده و قسمت فلزی زیرین آن (شاخص سایش) در تماس مستقیم با دیسک چرخ قرار می‌گیرد.
تماس فلز با فلز نه تنها موجب ایجاد صدای ناهنجار و گوش‌خراش می‌شود، بلکه می‌تواند به دیسک‌های چرخ، که اتفاقا جزو گران‌ترین قطعات خودرو هستند، آسیب جدی وارد کند. این صدا نه تنها در هنگام ترمزگیری، بلکه گاهی حین حرکت و بدون فشردن پدال نیز به دلیل تماس جزئی، قابل شنیدن است.
در صورت شنیدن صدای گوش‌خراش از سمت لنت‌های ترمز، توصیه می‌شود فورا میزان ضخامت لنت‌ها را مورد بررسی قرار دهید. در صورت تأیید ساییدگی کامل باید لنت‌های فرسوده را با لنت‌های جدید و استاندارد عوض کنید. با انجام این کار، مشکل سوت کشیدن ترمز برطرف، و از بروز آسیب‌های بعدی و پرداخت هزینه بالای تعمیرات جلوگیری می‌شود.
کیفیت پایین لنت‌ها
در برخی موارد، دلیل اصلی سوت کشیدن ترمز حتی پس از تعویض لنت‌ها، کیفیت پایین آن‌ها است. لنت‌های غیراستاندارد و تقلبی اگرچه قیمت پایین‌تری دارند، اما با فرمولاسیون نامناسب و درصد بالایی از الیاف فلزی ارزان‌قیمت ساخته شده‌اند. کاربرد این لنت‌های بی‌کیفیت باعث ایجاد اصطکاک نامتعادل و در نتیجه تولید صدا می‌شود.
ذرات فلزی موجود در ترکیب این لنت‌ها، در تماس با سطح دیسک، به جای ایجاد یک اصطکاک یکنواخت و بی‌صدا، باعث ایجاد ارتعاش شده و صدایی سوت‌مانند تولید می‌کنند. این موضوع آزاردهنده به دلیل سایش غیریکنواخت، به مرور زمان به سطح دیسک آسیب وارد می‌کند.
بنابراین، خرید لنت‌های باکیفیت و استاندارد نه تنها یک سرمایه‌گذاری برای سکوت و آرامش به حساب می‌آید، بلکه یک اقدام پیشگیرانه برای محافظت از سایر اجزای گران‌قیمت سیستم ترمز مانند دیسک‌ها در نظر گرفته می‌شود. بهتر است همواره از لنت‌های اصل و دارای گواهی کیفیت از برندهای معتبر استفاده کنید تا احتمال بروز مشکلاتی مثل سوت کشیدن ترمز به حداقل برسد.
نقص در دیسک چرخ
گاهی اوقات علی‌رغم سلامت و کیفیت لنت‌ها، بازهم صدای سوت کشیدن ترمز به گوش می‌رسد. در این حالت، منشأ صدا را باید در وضعیت دیسک چرخ جستجو کرد. عواملی مثل وجود خراش‌های عمیق روی سطح دیسک، گیرکردن ذرات ریز خارجی بین لنت و دیسک، یا زنگ‌زدگی سطح دیسک (به ویژه پس از رطوبت طولانی‌مدت یا توقف خودرو) باعث ایجاد صدای ناهنجار هنگام ترمزگیری می‌شوند.
برای رفع این مشکل، پس از اطمینان از سلامت لنت‌ها، نوبت به بازبینی دقیق دیسک‌های ترمز می‌رسد. در صورت وجود ناصافی‌ها، خراش یا زنگ‌زدگی، معمولا با ترمیم و صیقلی کردن سطح دیسک، مشکل سوت کشیدن ترمز حل می‌شود. با این حال، اگر میزان فرسودگی یا آسیب از حد استاندارد فراتر رفته باشد، چاره‌ای به‌جز تعویض دیسک باقی نمی‌ماند.
نصب نامناسب لنت‌ها
گاهی مواقع دلیل اصلی سوت کشیدن ترمز به نحوه نصب ربط دارد. اگر لنت‌ها به طور صحیح و متناسب با کالیپر قرار نگیرند، ممکن است تماس ناکاملی با سطح دیسک برقرار کنند. این عدم تماس کامل باعث ایجاد ارتعاش و تولید صداهای غیرعادی مانند سوت یا ساییدگی می‌شود.
تداوم این وضعیت نه تنها سایش نامتوازن لنت را به همراه دارد، بلکه می‌تواند با گذشت زمان به دیسک چرخ نیز آسیب برساند و عملکرد کلی سیستم ترمز را مختل سازد. بنابراین، حتی در صورت استفاده از لنت‌های باکیفیت، اطمینان از نصب اصولی و تنظیم دقیق کلیه اجزای سیستم ترمز ضروری است.
سایر دلایل سوت کشیدن ترمز خودرو
مشکلات مکانیکی، از دیگر دلایل سوت کشیدن ترمز خودرو به شمار می‌رود که مستلزم بررسی دقیق‌تر توسط یک تکنسین مجرب است. به عنوان مثال، ضعیف شدن یا خستگی فنرهای لنت، باعث ایجاد صدای ناهنجار از سمت ترمز می‌شود. این فنرهای کوچک اما حیاتی، مسئول بازگرداندن لنت به موقعیت اولیه خود پس از رها کردن پدال ترمز هستند.
اگر این فنرها قدرت کشش خود را از دست بدهند یا شل شوند، لنت ممکن است به طور کامل از دیسک جدا نشده و تماس جزئی و مداومی با آن داشته باشد. این تماس مداوم نه تنها باعث سایش زودهنگام لنت و دیسک می‌شود، بلکه با ایجاد ارتعاش، صدای سوت‌مانند آزاردهنده‌ای را به وجود می‌آورد.
عامل مکانیکی دیگر، سستی اتصالات کالیپر ترمز است. کالیپر باید به طور محکم و بدون هیچ لقی بر روی نگهدارنده خود بسته شود. اگر پیچ‌ها و اتصالات آن به درستی سفت نشده باشند، کل مجموعه کالیپر و لنت در هنگام ترمزگیری می‌لرزد و این لرزش، با ایجاد صدای سوت همراه است.
مواقعی نیز پیش می‌آید که بلبرینگ‌های خراب چرخ، مقصر سوت کشیدن ترمز خودروهای خارجی و داخلی هستند. یک بلبرینگ معیوب باعث ایجاد لقی در چرخ می‌شود. این لقی، هم‌محور بودن دقیق دیسک و لنت را برهم می‌زند. به همین خاطر در هنگام ترمزگیری، تماس ناهمگون و صدای غیرعادی ایجاد می‌کند.
جمع‌بندی
سوت کشیدن ترمز به دلایل متعددی رخ می‌دهد که مهم‌ترین آن‌ها، وجود نقص در لنت، کالیپر یا دیسک چرخ است. در صورت شنیدن صدای ناهنجار از سمت لنت‌های ترمز توصیه می‌شود از یک تعمیرکار ماهر برای رفع مشکل و تعویض احتمالی قطعات معیوب کمک بگیرید. فراموش نکنید که گاهی اوقات، سوت کشیدن تنها به دلیل داغ شدن لنت موتور است، به ویژه اگر در طول رانندگی طولانی، به طور پیوسته از ترمز استفاده کرده باشید. در این حالت کافیست چند ساعت ماشین را در محل امنی پارک کرده تا لنت‌ها خنک شوند.
دیدگاهتان را بنویسید