آشنایی با خودرو و قطعات مختلف آن، یک ضرورت برای تمام رانندگان است تا به سبب این آگاهی، نکات نگهداری از خودرو را رعایت کرده و از بروز مشکلات مختلف مثل خرابی استپر موتور جلوگیری کند. استپر موتور یکی از قطعات مهم در ماشین به حساب می‌آید که روی دریچه گاز نصب شده و به عنوان مهم‌ترین وظیفه، از خاموشی موتور جلوگیری می‌کند.
به طور خاص زمانی که پدال گاز توسط راننده فشرده نمی‌شود، استپر وارد عمل شده و موجبات ادامه فعالیت موتور روی دور کم را فراهم می‌آورد. ولی این قطعه مهم نیز با گذشت زمان اثربخشی خود را از دست داده و خراب می‌شود. در این مقاله به بررسی دلایل و علائم خرابی استپر موتور می‌اندازیم، ولی پیش از هر چیز، عملکرد این قطعه مهم را به طور مختصر مورد مرور قرار می‌دهیم.
استپر موتور چیست؟
با فشار پای راننده روی پدال گاز، دریچه گاز باز شده و سوخت از طریق انژکتورها وارد محفظه احتراق می‌شود. سیستم ورودی هوا نیز هوای موردنیاز را وارد سیلندر می‌کند. تلفیق سوخت و هوا و جرقه شمع، باعث انفجار شده و نیروی ناشی از این احتراق در نهایت به چرخ‌ها می‌رسد و ماشین به حرکت درمی‌آید.
ولی مواقعی پیش می‌آید که نیاز به گاز دادن نیست، ولی موتور باید به فعالیت خود در دور پایین ادامه دهد. اینجاست که استپر وارد ماجرا می‌شود. این قطعه الکترومکانیکی به طور هم‌زمان همانند سنسور گاز و دریچه گاز عمل کرده و با تنظیم میزان دقیق سوخت و هوای ورودی در هنگام فعالیت درجا، از خاموش شدن موتور جلوگیری می‌کند. در صورت خرابی استپر موتور ماشین حتی ممکن است در هنگام تعویض دنده نیز خاموش شود.
استپر روی دریچه گاز قرار می‌گیرد و با همکاری دریچه گاز، داده‌های لازم را به سمت ایسیو می‌فرستد. سپس با دریافت دستورات لازم، میزان هوای ورودی به موتور را از طریق حرکت سوپاپ‌های خود کنترل می‌کند. از دیگر وظایف استپر موتور می‌توان به تنظیم سرعت خودرو در هنگام تعویض دنده و همین‌طور تنظیم دور پایین موتور در مواقع مختلف از جمله استفاده از سیستم خنک‌کننده کابین اشاره کرد.
استپر با کنترل دقیق هوای ورودی به موتور، بر میزان مصرف سوخت تأثیر می‌گذارد. این قطعه مهم همانند سایر قطعات خودرو در بهترین حالت با گذشت زمان خراب می‌شود. عوامل دیگری نیز وجود دارند که عملکرد استپر را دچار اختلال می‌کنند. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم، ولی پیش از آن بد نیست با نشانه‌های خرابی استپر موتور آشنا شویم.
نشانه‌های خرابی استپر موتور چیست؟
استپر موتور به دلایل مختلف خراب می‌شود. خرابی استپر موتور با نشانه‌هایی همراه است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
خاموش شدن غیرمنتظره خودرو
خاموش شدن ناگهانی ماشین، نخستین و رایج‌ترین نشانه خرابی استپر موتور است. استپر روی دریچه گاز نصب شده و در معرض آلودگی قرار دارد. به طور خاص اگر خودرو در دور موتور پایین، عوض کردن دنده یا در ترافیک خاموش شد، می‌توان به خرابی استپر موتور شک کرد.
کاهش دور موتور در صورت افزایش بار
اگر در هنگام روشن کردن تجهیزاتی مثل کولر، دور موتور افت پیدا کرد، یعنی استپر موتور به خوبی نتوانسته از پس یکی از وظایف مهم خود، یعنی تنظیم دور موتور در شرایط مختلف برآید. کولر، بار اضافی به موتور ماشین وارد می‌کند و استپر خراب نمی‌تواند عملیات تنظیم دور آرام موتور را جهت بهینه‌سازی شرایط انجام دهد. بنابراین افت دور موتور حین روشن کردن کولر یا تجهیزات مشابه، از دیگر علائم خرابی استپر موتور است.
ایجاد نوسان در دور موتور
اختلال در عملکرد استپر موتور در تنظیم دور آرام، باعث ایجاد نوسان دور موتور می‌شود. رانندگان باتجربه به راحتی قادر به تشخیص این نوسان هستند.
استارت پردردسر در هوای سرد
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی استپر موتور در روزهای سرد خود را نشان می‌دهد. در خودروهای قدیمی کاربراتوری، قطعه‌ای به نام ساسات وظیفه داشت که در روزهای سرد زمستانی با تزریق بنزین بیشتر به درون پیشرانه، موتور را زودتر گرم کند. با پیشرفت فناوری و جایگزینی انژکتور به جای کاربراتور، این وظیفه بر عهده استپر گذاشته شده است. به بیان بهتر، استپر موتور دما را حین استارت سرد تنظیم می‌کند. بنابراین جای تعجب نیست که در صورت خرابی استپر موتور ماشین، استارت خوردن در هوای سرد به سختی انجام شود.
روشن شدن چراغ چک
روشن شدن چراغ چک به دلایل متعددی اتفاق می‌افتد که یکی از آن‌ها می‌تواند خرابی استپر موتور باشد. در صورت روشن شدن این چراغ مهم، باید هر چه سریع‌تر ماشین را به یک تعمیرکار ماهر نشان دهید.
خرابی استپر موتور چه دلایلی دارد؟
پس از بررسی نشانه‌های خرابی استپر موتور، نوبت به معرفی دلایل خرابی این قطعه مهم می‌شود. عوامل متعددی عملکرد استپر موتور را تحت تأثیر قرار می‌دهند که رایج‌ترین آن‌ها را در ادامه شرح می‌دهیم.
فرسودگی استپر موتور
استپر موتور همانند هر قطعه دیگری در ماشین با گذشت زمان خراب می‌شود. بنابراین حتی در بهترین حالت نگهداری، فرسودگی می‌تواند دلیلی برای خرابی استپر موتور باشد.
تجمع آلودگی
استپر موتور در نزدیکی موتور و روی دریچه گاز قرار گرفته است. بدیهی است که با گذشت زمان، آلودگی‌های مختلف مثل گرد و خاک، دوده و رسوب درون آن انباشته می‌شود. این مشکل، باعث اختلال در عملکرد و خرابی استپر موتور می‌شود.
خرابی قطعات مرتبط با استپر
استپر موتور با قطعات متعددی مثل ایسیو و سنسورها همکاری می‌کند. بروز نقص در هر یک از این قطعات، عملکرد استپر موتور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
اختلال در سیستم برق‌رسانی
اختلال در سیستم برق‌رسانی خودرو یکی دیگر از دلایل خرابی استپر موتور است. سیستم برق معیوب با ارسال جریان برق نامناسب و پرنوسان، عملکرد استپر را مختل کرده و این موضوع در درازمدت، باعث خرابی استپر می‌شود.
روش‌های عیب‌یابی خرابی استپر موتور چیست؟
با سه روش ساده می‌توان خرابی استپر موتور را عیب‌یابی کرد؛ بررسی چشمی، تست دستی و تست با دیاگ. در روش نخست، با بررسی ظاهری استپر موتور می‌توان معیوب بودن آن را تشخیص داد. از آنجا که استپر دارای موقعیت قابل دسترس است، می‌توانید با بررسی چشمی سلامت آن را مورد ارزیابی قرار دهید. برای این منظور، بدنه استپر را بررسی کرده و به دنبال ترک‌خوردگی یا هر آسیب فیزیکی دیگر بگردید.
برای تست دستی، می‌بایست خودرو را روشن کرده تا موتور گرم شود. سپس پای خود را روی کلاچ فشار داده و نگه دارید. بعد دنده را روی شماره ۵ قرار داده و به تدریج پای خود را از روی کلاچ بردارید. اگر دور موتور پایین آمد و خودرو خاموش شد، یعنی استپر موتور عملکرد صحیح خود را از دست داده است.
از طرف دیگر، مکانیک‌ها و تکنسین‌های ماهر به راحتی با استفاده از دیاگ، معایب مختلف خودرو را تشخیص می‌دهند. اگر به خرابی استپر موتور مشکوک هستید، خودرو را به یک تعمیرکار ماهر نشان دهید.
آیا استپر موتور خراب قابل تعمیر است؟
اگر استپر موتور خراب شده باشد، معمولا تعویض آن با نمونه سالم پیشنهاد می‌شود. هرچند گاهی مواقع با تمیز کردن استپر می‌توان عملکرد صحیح را به این قطعه بازگرداند.
تمیز کردن استپر موتور کار چندان دشواری نیست، به شرطی که از مراحل زیر پیروی کند. البته همیشه گزینه مطمئن‌تری نیز وجود دارد و آن، کمک گرفتن از تعمیرکار ماهر است. تمیز کردن استپر موتور به ترتیب زیر اجرا می‌شود.
- جدا کردن قطب مثبت باتری خودرو و قطع برق آن
- جدا کردن فیش استپر، باز کردن پیچ‌های آن و در نهایت جداسازی استپر از دریچه گاز
- تمیز کردن بخش‌های مختلف استپر با اسپری مخصوص (مثل اسپری شستشوی انژکتورها) جهت پاک کردن چربی و آلودگی
- انتظار برای خشک شدن استپر
- نصب مجدد استپر روی دریچه گاز با استفاده از پیچ‌های مربوطه
- اتصال قطب مثبت باتری
- بازنشانی یا همان ریست کردن ایسیو
روش نگهداری از استپر موتور چگونه است؟
مهم‌ترین اصل در نگهداری از استپر موتور، استفاده از سوخت باکیفیت و مرغوب است. همچنین تمیزکاری این قطعه با استفاده از اسپری‌های مخصوص، سرویس دوره‌ای و منظم قطعات مرتبط مثل دریچه گاز و انژکتورها، و همین‌طور نکات رانندگی و اجتناب از رانندگی تهاجمی تأثیر مثبت روی ماندگاری استپر موتور می‌گذارند.
جمع‌بندی
استپر موتور یکی از قطعات مهم در خودرو است که از خاموش شدن موتور در شرایطی مثل دنده عوض کردن یا فعالیت درجا جلوگیری می‌کند. خرابی استپر موتور روی عملکرد کلی خودرو تأثیر می‌گذارد و پیامدهای ناخوشایندی به همراه دارد که مهم‌ترین آن‌ها، خاموش شدن ناگهانی ماشین است. خاموشی یک‌باره ماشین به طور خاص در رانندگی با سرعت بالا می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. جدا از آسیب به قطعات مربوطه و خاموشی ناگهانی، خرابی استپر مصرف سوخت و آلایندگی خودرو را بالا می‌برد، چون باعث گاز خوردن بی‌دلیل موتور می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید