مقدمه
بسیاری از برندهای خودرویی امروزی از گیربکس تیپ ترونیک در محصولات خود استفاده می‌کنند. تیپ ترونیک یک فناوری کاربردی و مناسب برای افرادی است که می‌خواهند به طور هم‌زمان از مزایای گیربکس دستی و اتوماتیک بهره‌مند شوند. اما چگونه؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا با ماهیت، عملکرد و مزایای گیربکس تیپ ترونیک آشنا شوید.
گیربکس تیپ ترونیک چیست؟
گیربکس تیپ ترونیک نوع خاصی از گیربکس‌اتوماتیک است که به راننده اجازه می‌دهد به طور دستی دنده را عوض کند. با استفاده از این فناوری، راننده کنترل و تسلط بیشتری روی وسیله نقلیه خود در جاده دارد. بسیاری از رانندگان گیربکس تیپ ترونیک را دوست دارند، مخصوصاً در مسیرهای سربالایی و سرپایینی که با امکان تعویض دنده، کشش، کنترل و گشتاور بیشتری را فراهم می‌آورد.
اگرچه گیربکس‌اتوماتیک محبوبیت فراوانی دارد، ولی بسیاری از رانندگان به‌ویژه اروپایی‌ها و ژاپنی‌ها استقبال بیشتری از نوع تیپ ترونیک می‌کنند. این گیربکس به راننده اجازه می‌دهد بدون نیاز به فشردن پدال گاز، دنده‌ها را به‌صورت دستی انتخاب کند. گیربکس تیپ ترونیک با ترکیب کنترل دستی و راحتی اتوماتیک، تجربه رانندگی را جذاب‌تر و مهیج‌تر می‌سازد.
گیربکس تیپ ترونیک چطور کار می‌کند؟
گیربکس تیپ ترونیک تا حدودی شبیه به گیربکس‌اتوماتیک معمولی است. زمانی که به اهرم تعویض دنده نگاه کنید، مشاهده تفاوت این گیربکس با جعبه‌دنده اتوماتیک می‌شوید. تیپ ترونیک بین سه حالت N (خلاص)، R (معکوس) و D (رانندگی) تغییر می‌کند. البته تفاوت اصلی عملکرد گیربکس تیپ ترونیک و در واقع مهم‌ترین مزیت آن، قابلیت تعویض بین حالت تغییر دنده‌اتوماتیک و حالت دستی است.
تیپ‌ترونیک در اصل نوعی گیربکس‌اتوماتیک است که حالت تعویض دنده دستی دارد. به بیان بهتر، خودروی مجهز به گیربکس تیپ‌ترونیک از دو سیستم انتقال قدرت استفاده می‌کند. خودرو در واقع یک مدل اتوماتیک است، ولی راننده می‌تواند به طور دستی دنده را تغییر دهد. تعویض دستی دنده از طریق یک اهرم واقع در پشت غربیلک فرمان امکان‌پذیر می‌شود. البته این اهرم می‌تواند در جلو پنل تعویض دنده اصلی نیز تعبیه شده باشد.
خودروی مجهز به گیربکس تیپ ترونیک در حالت عادی عملیات تعویض دنده را به‌صورت اتوماتیک انجام می‌دهد. اگر راننده بخواهد شخصاً عملیات تعویض دنده را بر عهده گیرد، می‌بایست حالت تیپ‌ترونیک را فعال کند.
گزینه تیپ‌ترونیک در خودروهای مختلف به شکل‌های متفاوت به نمایش درمی‌آید. به شیوه معمول و استاندارد، از علامت مثبت + و منفی – به ترتیب برای افزایش دنده و کاهش دنده استفاده می‌شود. زمانی که اهرم را به سمت جلو هل می‌دهید، شماره دنده زیاده شده و زمانی که اهرم را به سمت مخالف می‌کشید، شماره دنده کاهش پیدا می‌کند.
توجه داشته باشید که در حالت دستی تیپ‌ترونیک، تعویض دنده باید به ترتیب انجام شود؛ یعنی نمی‌توان از دنده یک به دنده ۳ رفت.
اکثر خودروهای مجهز به گیربکس تیپ ترونیک، حتی در حالت دستی هم به‌صورت اتوماتیک دنده را عوض می‌کنند تا آسیبی به موتور وارد نشود. به‌عنوان‌مثال، خودروهای آئودی دارای جعبه‌دنده ۵سرعته تیپ ترونیک هستند که در آن‌ها، افزایش دنده به‌صورت اتوماتیک صورت می‌گیرد. زمانی که خودرو شروع به حرکت می‌کند، تیپ ترونیک دنده را از یک‌به‌دو، و سپس از دو به سه تغییر می‌دهد. بعد منتظر راننده می‌ماند تا دنده را به‌صورت دستی از سه به چهار، و سپس از چهار به پنج عوض کند. البته اگر راننده در تعویض دنده کم‌کاری و بی‌دقتی به خرج دهد و دنده را به‌موقع عوض نکند، تیپ ترونیک به‌صورت خودکار به‌منظور جلوگیری از آسیب به موتور، عملیات تغییر دنده را ادامه می‌دهد. زمانی که راننده سرعت را کم می‌کند، تیپ ترونیک مجدداً برای اجتناب از آسیب به خودرو در دور موتور پایین وارد عمل شده و شماره دنده را پایین می‌آورد.
گیربکس تیپ‌ترونیک چه زمان اختراع شد؟
تیپ ترونیک نخستین‌بار در دهه 139۰ میلادی توسط پورشه طراحی شد و مورداستفاده قرار گرفت. تیپ‌ترونیک در ابتدا یک نام تجاری مرتبط با پورشه بود و تنها روی محصولات این شرکت نصب می‌شد. ولی حالا گیربکس تیپ ترونیک در خودروهای متعلق به هر برندی یافت می‌شود.
ایده اصلی پشت طراحی این نوع گیربکس، ایجاد حس رانندگی پشت فرمان یک خودروی اسپرت مسابقه‌ای برای راننده ماشین معمولی بود، بدون اینکه همانند یک راننده حرفه‌ای خودرو اسپرت، به مهارت خاص تعویض متوالی دنده‌ها نیاز داشته باشد.
ایده گیربکس تیپ‌ترونیک برای مدت طولانی منحصر به پورشه بود. ولی از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، کانسپت گیربکس‌اتوماتیک ادغام‌شده با گیربکس دستی در صنعت خودروسازی جهان رواج پیدا کرد. اکثر خودروسازان با استفاده از اصول پورشه و یا راه‌حل‌های مشابه، نسخه انحصاری خود را از گیربکس تیپ‌ترونیک به وجود آورده‌اند و حالا در بسیاری از ماشین‌های مدرن، گیربکس تیپ ترونیک در لیست امکانات اصلی به چشم می‌خورد.
آیا کاربرد تیپ ترونیک امن و بی‌خطر است؟
سیستم تیپ ترونیک معمولاً دارای محدوده دور موتور خاص است تا در صورت عدم تعویض به‌موقع دنده توسط راننده، آسیب زیادی به موتور وارد نشود. در این شرایط، نرم‌افزار ایمنی خودرو به حالت اتوماتیک بازمی‌گردد و عملیات تعویض دنده را انجام می‌دهد.
زمانی که دور موتور (rev) محدود شده باشد، خطر ورود تصادفی خودرو به حالت دریفت کاهش پیدا می‌کند. این وضعیت بیانگر سطح ایمنی گیربکس دستی یا اتوماتیک است.
اسامی متفاوت برای گیربکس تیپ ترونیک
یک گیربکس برای تیپ‌ترونیک بودن باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- یک گیربکس‌اتوماتیک
- طراحی هیدرومکانیکی بدون شفت
- کنترل الکترونیکی
- استفاده از چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای
- قابلیت قفل‌شدن مبدل گشتاور در همه دنده‌ها.
خودروسازان مختلف ممکن است قابلیت‌های متفاوتی را در محصولات خود پیاده کنند، اما اگر این چهار ویژگی به طور دقیق مورداستفاده قرار نگیرند، نمی‌توان نام تیپ ترونیک را برای سیستم مربوطه اختصاص داد.
تولیدکنندگان اسامی متفاوت را برای انواع گیربکس‌های تیپ ترونیک به کار می‌برند. برای مثال، واکسول از Easytronic، ب‌ام‌و از Steptronic و فورد از Sequential Sports Shift برای اشاره به سیستم تیپ ترونیک استفاده می‌کنند.
تأخیر تعویض دنده در گیربکس تیپ ترونیک
در خودروهای قدیمی‌تر، رانندگان از درنگ در تعویض دنده توسط گیربکس تیپ ترونیک شکایت داشتند. هرچند این درنگ بین ۰.۱ الی ۰.۷ ثانیه بود. بااین‌حال گیربکس تیپ‌ترونیک در خودروهای مدرن و امروزی عملکردی دقیق و بلادرنگ داشته و تعویض دنده بدون وقفه صورت می‌گیرد.
دیدگاهتان را بنویسید