کات آف زدن خودرو چیست و چه زمان رخ می‌دهد؟

اکثر رانندگان خودروهای اسپرت عاشق کات آف زدن و شنیدن صدای جذاب و مهیجی هستند که از لوله‌اگزوز خارج می‌شود. بااین‌حال، کات آف زدن شاید عمل خوشایندی برای دیوانگان عرصه اتومبیل‌رانی باشد، اما تعمیرکاران و کارشناسان خودرو اصلاً از آن استقبال نمی‌کنند، چرا که سلامت موتور را به‌طورجدی به خطر می‌اندازد. اما کات آف زدن چیست که علی‌رغم این ایراد بزرگ، باز هم طرف‌داران بسیاری دارد؟

کات آف زدن خودرو

کات آف (Cut-off) یک لغت انگلیسی   است و برای خودرو   زمانی اتلاق می‌شود که ورود هوا یا پاشش سوخت به طور موقتی در داخل پیستون قطع می‌شود. کات آف به طور خاص در موتورهای انژکتوری اتفاق می‌افتد که مدیریت آن‌ها بر عهده کامپیوتر خودرو یا همان ECU است.

عاشقان سرعت، مخصوصاً رانندگان خودروهای اسپرت علاقه زیادی به کات آف زدن و شنیدن صدای خاص اگزوز دارند. این دو یک نقطه اشتراک با یکدیگر دارند و آن، بالارفتن دور موتور از یک حد معین است.

زمانی که راننده با نگه‌داشتن پدال گاز، سرعت خودرو را افزایش داده و دور موتور را وارد محدوده قرمز می‌کند، صدای اگزوز تغییر می‌یابد. دلیل این است که هم‌زمان با ورود دور موتور به محدوده قرمز، و فعالیت حداکثری موتور، کامپیوتر خودرو به طور اتوماتیک سوپاپ ورودی موتور را بسته و برای چند لحظه ورود هوا و سوخت را به داخل پیستون قطع می‌کند و یا مانع عمل جرقه‌زنی در پیستون می‌شود. در این حالت تنها سوپاپ‌های خارجی باز هستند و همین موضوع باعث تغییر صدای اگزوز می‌شود.

با قطع سوخت و هوا و یا ممانعت از جرقه‌زنی، دور موتور کاهش‌یافته و از ناحیه قرمز دور می‌شود. به دنبال کم‌شدن دور موتور، سیستم سوخت‌رسانی یا جرقه‌زنی مجدداً شروع به کارکرده و درصورتی‌که پای راننده کماکان روی پدال گاز باشد، دور موتور دوباره بالا می‌رود و در صورت عبور از محدوده معین، باز هم عملیات قطع سوخت یا جرقه‌زنی صورت می‌گیرد. به این نوسان در عملکرد موتور، اصطلاحاً کات آف گفته می‌شود و تا زمانی ادامه می‌یابد که راننده خیال برداشتن پای خود را از روی پدال گاز نداشته باشد.

در واقع کات آف خودرو، نوعی کشمکش مابین راننده و کامپیوتر ماشین جهت کنترل دور موتور است. راننده به دنبال افزایش سرعت و کامپیوتر به دنبال محافظت از موتور بوده و در این میان صدای اگزوز، از کات آف زدن پی‌درپی موتور بی‌نوا خبر می‌دهد. اما چرا کات آف زدن برای موتور خودرو مضر است؟

ایراد کات آف زدن چیست؟

هنگامی که سوخت‌رسانی یا جرقه‌زنی در سیلندر قطع می‌شود و دور موتور کاهش می‌یابد، سیستم خنک‌کننده وظیفه دارد دمای موتور را پایین آورد. اگر در حین اصرار به کات آف زدن، موتور به‌اندازه کافی خنک نشود، آنگاه اجزای تشکیل‌دهنده موتور به سبب حرارت بالا دچار آسیب شده و در بدترین حالت ممکن، این قطعه مهم و ارزشمند منفجر می‌شود.

به بیان بهتر، دفعاتی که یک موتور قبل از آسیب‌دیدگی شدید می‌تواند کات آف بزند، به مقاومت اجزای تشکیل‌دهنده موتور و همین‌طور سیستم خنک‌کننده ماشین بستگی دارد. امروزه طراحان خودروهای اسپرت و مسابقه‌ای در تلاش هستند تا ضمن افزایش مقاومت موتور و ارتقای سیستم خنک‌کننده، مدت‌زمان کات آف را به حداقل برسانند تا راننده بتواند هر چه سریع‌تر به‌دور موتور بالادست پیدا کند.

آیا می‌توان کات آف زدن را تنظیم کرد؟

خودروهای شهری معمولاً دارای پیشرانه‌هایی هستند که دور موتور آن‌ها حداکثر به ۹۰۰۰ دور در دقیقه می‌رسد. محدوده قرمز دور موتور برای این پیشرانه‌ها حدود ۶۰۰۰ الی ۶۵۰۰ دور در دقیقه تنظیم شده است. یعنی در صورت رسیدن به‌دور موتور ۶۰۰۰، کامپیوتر خودرو مانع سوخت‌رسانی و جرقه‌زنی در سیلندر شده و کات آف اتفاق می‌افتد؛ بنابراین با تنظیم کامپیوتر یا همان ECU می‌توان محدوده دور موتور جهت کات آف زدن را تغییر داد و یا حتی کاری کرد که خودرو اصلاً کات آف نزند!

در خودروهای مدرن و امروزی، می‌توان با برنامه‌دهی و نصب یک پاور باکس روی ECU، محدوده کات آف را تغییر داد. به‌طوری‌که خودرو در دور موتور بالای ۶۰۰۰ نیز کماکان به افزایش سرعت ادامه دهد و فرایند سوخت‌رسانی ادامه یابد. البته انجام این کار بسیار خطرناک بوده و تنها باید توسط فرد متخصص صورت گیرد. بدیهی است که خودروهای غیر مسابقه‌ای، ضرورتی برای کات آف نزدن ندارند، مگر اینکه راننده خصومت شخصی با موتور خودرو داشته باشد.

دور موتور کاتاف برای خودروهای ایرانی چند است؟

خودروهای ایرانی در دور موتورهای مختلف دچار کات آف می‌شوند و صدای اگزوز آن‌ها (همان صدای کات آف) به گوش می‌رسد. کاتاف استاندارد خودروهای ایرانی را در جدول زیر مشاهده می‌کنید. درصورتی‌که دور موتور از ارقام ذکرشده بیشتر شود، کات آف موتور صورت می‌گیرد.

جمع‌بندی

کات آف زدن موتور به عمل قطع سوخت‌رسانی یا جرقه‌زنی در سیلندر گفته می‌شود که هم‌زمان با ورود دور موتور به محدوده قرمز و تغییر صدای اگزوز است. این کار توسط کامپیوتر خودرو صورت می‌گیرد تا موتور ماشین خنک شود و تا زمانی که پای راننده روی پدال گاز قرار دارد، ادامه می‌یابد. اگر اجزای تشکیل‌دهنده موتور و سیستم خنک‌کننده نتوانند در مدت‌زمان کات آف، دمای موتور را به حد نرمال برسانند، ادامه کات آف زدن و بالابردن دور موتور موجب آسیب جدی به موتور و در نهایت انفجار آن می‌شود. به همین خاطر، توصیه می‌شود سلامت ماشین را فدای شنیدن صدای کات آف نکنید.