مقدمه
ضدیخ یکی از عناصر مهم و حیاتی در سیستم خنک‌کننده ماشین به‌حساب می‌آید که در فصل گرما از جوش‌آمدن آب موتور و در فصل سرما از انجماد آن جلوگیری می‌کند. اما ضدیخ نیز همانند هر مایع مصرفی دیگر باگذشت زمان، خواص خود را ازدست‌داده و از جذب حرارت موتور و خنک‌سازی آن عاجز می‌ماند. در صورت عدم تعویض به‌موقع ضدیخ، آسیب‌های جدی به موتور وارد می‌شود. در این مقاله به بررسی ضدیخ، خواص و نشانه‌های تعویض آن می‌پردازیم.
ضد یخ چیست؟
باانرژی ناشی از انفجار سوخت در موتور، خودرو شروع به حرکت می‌کند. این انفجار، دمای موتور و اجزای مختلف آن را به طور قابل‌توجهی بالا می‌برد. در صورت داغ ماندن موتور، اجزای مختلف ذوب و دفرمه می‌شوند و عملکرد موتور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. به‌منظور اجتناب از این مشکل، سیستم خنک‌سازی طراحی شده که شامل مایع خنک‌کننده می‌شود.
مایع خنک‌کننده به نوبه خود ترکیبی از آب و ضد یخ است. به بیان بهتر، ضدیخ مایعی بی‌رنگ و بی‌بو و سمی است که برای تشخیص آن از آب، به آن رنگ اضافه می‌کنند. ضدیخ علاوه بر اینکه در فصل سرما از یخ‌زدن مایع درون سیستم خنک‌کننده جلوگیری می‌کند، مانع زنگ‌زدگی و پوسیدگی دیواره و بخش‌های مختلف موتور می‌شود.
ضد یخ همچنین با خنک‌کردن موتور خودرو و حذف گرمای اضافی آن، حرارت موتور را متعادل می‌سازد. این امر برای اطمینان از عملکرد مناسب موتور بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا گرم‌شدن بیش از اندازه آن، نتیجه‌ای به‌غیراز خرابی و در بدترین حالت ممکن، انفجار به همراه نخواهد داشت.
چه موقع باید ضد یخ را عوض کرد؟
عمر مفید قطعات داخلی خودرو با تعویض به‌موقع ضدیخ بالا می‌رود. همان‌گونه که تعویض به‌موقع روغن‌موتور از امری بحرانی و مهم به‌حساب می‌آید، به همان اندازه نیز تعویض به‌موقع ضد یخ از اهمیت بالایی برخوردار است. بر خلاف باور عموم، تعویض ضد یخ ربطی به فصل گرما و سرما ندارد. درهرحال ضد یخ مایعی است که ترکیبات آن در هر شرایط آب‌وهوایی گرم یا سرد، از موتور خودروی شما محافظت می‌کند. پس باید بدانید چه موقع آن را تعویض کنید.
شرایط و عوامل متعددی در تعویض ضد یخ تأثیرگذار هستند. به‌عنوان‌مثال، اگر در هوای بسیار سرد یا بسیار گرم زندگی می‌کنید، تعویض ضدیخ را باید در دوره‌های کوتاه‌مدت انجام دهید.
یکی دیگر از عوامل مؤثر در تعویض ضد یخ، رانندگی در شرایط سخت است. پیمودن مداوم مسیرهای سربالایی یا سرپایینی به دلیل فشار بیشتر روی موتور، اثربخشی مایع ضدیخ و به بیان بهتر، مایع خنک‌کننده را زودتر از شرایط عادی کاهش می‌دهد. به همین خاطر اگر دائماً در سربالایی یا سرپایینی مشغول رانندگی هستید، بهتر است در فواصل زمانی کوتاه به بررسی کیفیت ضدیخ پرداخته و در صورت نیاز، آن را تعویض کنید.
هر چه کارکرد خودرو بیشتر باشد، دفعات تعویض ضدیخ در سال نیز افزایش پیدا می‌کند. همچنین زمانی که به هر دلیلی مقدار ضدیخ خودروی شما کاهش یافت، هرچه سریع‌تر باید آن را عوض کنید.
زمان مناسب و معمول برای تعویض ضدیخ پس از ۸۰۰۰۰ کیلومتر کارکرد است؛ یعنی چیزی حدود ۲ سال. اما باید در نظر داشت که این زمان مطلق نیست و بسته به شرایط، تغییر می‌کند. اگر ضدیخ به هر دلیلی کیفیت خود را از دست دهد، نمی‌تواند رسالت اصلی خود، یعنی خنک‌سازی موتور را به طور کامل انجام دهد. در این صورت موتور و اجزای آن باگذشت زمان خراب می‌شوند؛ بنابراین بازرسی کیفیت ضدیخ و میزان آن و تعویض به‌موقع این مایع حیاتی هرگز نباید فراموش شود.
یکی از راه‌های تشخیص کاهش کیفیت ضدیخ، بوییدن آن است. اگر بینی خود را به سمت سیال برده و بویی شبیه به سوختگی حس کردید، یعنی باید ضدیخ را عوض کنید. تغییر رنگ ضدیخ نیز یکی دیگر از نشانه‌های افت کیفیت آن است. ضد یخ معمولاً رنگ روشن و شفافی دارد و هر نوع تیرگی و آلودگی به این معنی است که مهلت استفاده از آن به پایان رسیده و نیاز به تعویض دارد.
اگر جزو رانندگان بی‌تجربه و تازه‌کار هستید، می‌توانید از یک تعمیرکار ماهر برای تشخیص موعد تعویض ضدیخ کمک بگیرید و از وی بخواهید این کار را برای شما انجام دهد.
نکات مهم در مورد ضدیخ و موعد تعویض آن
ضدیخ یک مایع بی‌رنگ و شفاف است و برای تفکیک آن از آب، معمولاً به‌صورت رنگی روانه بازار می‌شود؛ بنابراین نمی‌توان رنگ خاص ضدیخ را به کیفیت آن ربط داد. تغییر رنگ ضدیخ به معنی کاهش کیفیت آن است، ولی رنگ اولیه به‌خودی‌خود نشان از مرغوبیت یا عدم مرغوبیت ضدیخ نیست.
ضدیخ می‌بایست حتماً با آب ترکیب شده و در سیستم خنک‌سازی ماشین جاری شود. ضدیخ به‌تنهایی قادر به جلوگیری از انجماد، زنگ‌زدگی و اکسیدشدن قطعات خودرو نیست. معمولاً به نسبت ۵۰-۵۰ یا ۶۰-۴۰ از ترکیب آب و ضد یخ استفاده می‌شود.
اگر ضدیخ بویی همچون بوی سوختگی می‌دهد، یعنی خراب شده و نیاز به تعویض دارد. به‌علاوه، ضدیخ یک سیال ضدحریق است و در مقابل آتش‌سوزی مقاومت می‌کند.
باید توجه کرد آبی که با ضدیخ مخلوط می‌شود، حتماً به‌صورت دی یونیزه باشد. یعنی یون‌های آن به طور کامل از بین رفته باشند. نکته مهم‌تر این است که آب دی یونیزه شده از خاصیت خورندگی بسیار بالایی برخوردار بوده و به‌هیچ‌عنوان نباید به‌تنهایی به سیستم خنک‌سازی موتور راه پیدا کند.
یکی از اشتباهات رایج میان برخی رانندگان ناشی و تازه‌کار، ترکیب ضدیخ‌های مختلف با یکدیگر است. غافل از اینکه چنین کاری به سیستم خنک‌کننده موتور آسیب جدی وارد می‌کند.
مهم‌ترین ویژگی‌های ضدیخ خوب چیست؟
باتوجه‌به توضیحات فوق، می‌توان مهم‌ترین خواص ضدیخ خوب را در موارد زیر خلاصه کرد. توجه داشته باشید که در صورت مشاهده نقض هر یک از شرایط زیر، یعنی نوبت تعویض ضدیخ فرارسیده است. برای جلوگیری از آسیب به موتور می‌بایست هرچه سریع‌تر سیال سیستم خنک‌کننده را تعویض کرده و ترکیب مناسب از ضدیخ و آب را روانه سیستم کنید. در غیر این صورت با خرابی موتور علاوه بر پذیرش خطرات جدی همچون انفجار، هزینه گزافی را متحمل خواهید شد.
- ضدیخ خوب و باکیفیت از رسوب مایع درون رادیاتور جلوگیری می‌کند.
- ضدیخ سالم می‌بایست از جوش‌آمدن آب داخل سیستم خنک‌کننده در تابستان و یخ‌زدن آن در زمستان جلوگیری کند.
- ضدیخ خوب نباید بر روی قطعات لاستیکی موجود در موتور و مسیر خنک‌سازی تأثیر نامطلوب بگذارد.
- ضدیخ باکیفیت هیچ بوی خاصی ندارد.
- ضدیخ خوب مطابق با استانداردهای شیمیایی ساخته شده و هیچ زیانی به محیط‌زیست وارد نمی‌کند.
- ضدیخ کاربردی دارای خاصیت ضدخورندگی و ضدپوسیدگی است و فلزات داخل سیستم خنک‌کننده را سالم نگه می‌دارد.
- ضدیخ مقاومت بالایی در برابر حرارت بالا، حریق و آتش‌سوزی دارد.
جمع‌بندی
موتور با انفجار سوخت درون سیلندرهای خود، چرخ‌های خودرو را به حرکت می‌اندازد. این انفجار، حرارت موتور و اجزای آن را به‌شدت بالا می‌برد. اینجاست که سیستم خنک‌کننده وارد ماجرا شده و با گردش مایع خنک‌کننده، حرارت موتور و اجزای آن را جذب کرده و دمای آن‌ها را به حد مطلوب پایین می‌آورد. ضدیخ جزو ترکیبات مایع خنک‌کننده است که نقش حیاتی در جذ ب حرارت موتور دارد. ولی باگذشت زمان علائمی به وجود می‌آیند که بیانگر کاهش کیفیت و اثربخشی ضدیخ هستند. در این صورت هرچه سریع‌تر می‌بایست برای تعویض ضدیخ و شارژ مجدد مایع خنک‌کننده اقدام کرد، وگرنه موتور و اجزای آن به سبب حرارت بالا آسیب می‌بیند و در بدترین حالت ممکن، منفجر می‌شود. اگر با ویژگی‌های ضدیخ خوب آشنایی داشته باشید، می‌توانید به‌موقع نسبت به تعویض آن اقدام کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
دیدگاهتان را بنویسید