سنسورها از مهم‌ترین اجزای خودرو محسوب می‌شوند که از لحظه روشن شدن موتور، فعالیت خود را آغاز کرده و در همه سیستم‌های کاربراتوری و انژکتوری، اطلاعات دقیقی از وضعیت بخش‌های مختلف را به راننده یا ایسیو ارسال می‌کنند. این قطعات الکترونیکی با نظارت بر پارامترهای حیاتی مانند دما، فشار روغن، اکسیژن، سرعت و …، نقش تعیین‌کننده‌ای در عملکرد بهینه خودرو ایفا می‌کنند. ایسیو با پردازش این داده‌ها، عملکرد موتور را تنظیم و از کارکرد صحیح آن اطمینان حاصل می‌کند. در این مقاله از ایستگاه به بررسی مهم ترین سنسورهای خودرو و پرداخته و علائم خرابی آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
سنسور دریچه گاز
بررسی مهم ترین سنسورهای خودرو را با سنسور دریچه گاز آغاز می‌کنیم. سنسور دریچه گاز یکی از کلیدی‌ترین اجزای سیستم سوخت‌رسانی خودرو است که مسئولیت سنجش میزان هوای ورودی به موتور، تنظیم پاشش سوخت و کنترل دور موتور را بر عهده دارد. بر اساس داده‌های ارسال‌شده توسط این سنسور، سیستم انژکتور میزان تزریق سوخت به محفظه احتراق را تعیین می‌کند.
از نشانه‌های خرابی این قطعه می‌توان به نوسانات دور موتور، افزایش غیرعادی مصرف سوخت، کاهش شتاب‌گیری و روشن شدن چراغ چک خودرو اشاره کرد. عملکرد صحیح این سنسور تأثیر مستقیمی بر بازدهی موتور و مصرف بهینه سوخت دارد.
سنسور جریان هوا
سنسور جریان هوا یکی دیگر از مهم ترین سنسورهای خودرو به حساب می‌آید که حجم هوای ورودی را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. این سنسور با اندازه‌گیری دقیق جرم هوای واردشده به موتور، نقش تعیین‌کننده‌ای در محاسبه نسبت سوخت به هوا دارد که برای احتراق بهینه سوخت ضروری است.
در خودروهای انژکتوری، داده‌های سنسور جریان هوا ابتدا به واحد کنترل الکترونیکی ارسال شده و پس از پردازش، برای تنظیم دقیق پاشش سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. عملکرد صحیح این سنسور به طور مستقیم بازدهی موتور، مصرف سوخت و آلایندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
خرابی سنسور جریان هوا موجب بروز اختلالات محسوسی در عملکرد خودرو می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به فعال شدن چراغ چک، دشواری در استارت خوردن موتور، کاهش محسوس قدرت موتور، اختلال در شتاب‌گیری، افزایش غیرعادی مصرف سوخت و انتشار بوی سوخت از اگزوز اشاره کرد. این علائم عمدتا به سبب اختلال در اندازه‌گیری دقیق هوای ورودی و در نتیجه برهم خوردن نسبت مناسب سوخت و هوا به وجود می‌آیند. در چنین شرایطی، احتراق ناقص اتفاق افتاده و بازدهی موتور به شدت کاهش می‌یابد.
سنسور اکسیژن
سنسور اکسیژن یکی از اجزای حیاتی در سیستم کنترل آلایندگی و همچنین یکی دیگر از مهم ترین سنسورهای خودرو است که در مسیر اگزوز نصب می‌شود و میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی موتور را اندازه‌گیری می‌کند. داده‌های این سنسور به ایسیو ارسال شده و سیستم را قادر می‌سازد تا نسبت دقیق سوخت به هوا را محاسبه کند.
سنسور اکسیژن با تنظیم بهینه پاشش انژکتورها، موجب بهینگی مصرف سوخت، بهبود راندمان موتور و کاهش انتشار آلاینده‌های مضر می‌شود. عملکرد صحیح سنسور اکسیژن مترادف با کارکرد نرم موتور و کاهش آسیب به کاتالیست است. در مقابل خرابی این سنسور مشکلاتی همچون افزایش مصرف سوخت، کاهش شتاب موتور، افزایش آلایندگی و فعال شدن چراغ چک را به همراه خواهد داشت. اگر حین روشن کردن موتور یا رانندگی متوجه ریپ زدن خودرو، شنیدن صدای غیرطبیعی از سمت موتور، افزایش غیرطبیعی دمای موتور، گاز نخوردن خودرو، خروج دود سیاه‌رنگ از لوله اگزوز و یا استشمام بوی تخم‌مرغ فاسد از اگزوز شدید، باید به خرابی سنسور اکسیژن شک کنید.
سنسور فشار روغن
بحث مهم ترین سنسورهای خودرو را با فشنگی روغن ادامه می‌دهیم که با نام سنسور فشار روغن نیز شناخته می‌شود. سنسور فشار روغن محافظ حیاتی موتور به حساب می‌آید. این قطعه با اندازه‌گیری دقیق فشار روغن، اطلاعات را به طور مستقیم به سمت ایسیو یا چراغ هشدار روی داشبورد انتقال می‌دهد.
وظیفه اصلی این سنسور، پایش مستمر فشار روغن در سیستم روان‌کاری موتور است. در صورت کاهش فشار روغن به زیر سطح مجاز، سیستم قادر به تأمین روان‌کاری مناسب برای قطعات متحرک موتور نخواهد بود. این امر می‌تواند به آسیب‌های جدی و پرهزینه مانند گیرپاژ موتور، سایش قطعات یا حتی تخریب کامل پیشرانه منجر شود.
سنسور فشار روغن با ارسال هشدار به‌موقع به راننده یا ایسیو، امکان مداخله فوری و پیشگیری از خسارات گسترده را فراهم می‌آورد. عملکرد بهینه این قطعه ضامن سلامت موتور و جلوگیری از هزینه‌های تعمیراتی غیرمنتظره است. خرابی فشنگی روغن با علائم متعددی همراه است که از بین آن‌ها می‌توان نشت روغن، روشن شدن چراغ چک و کاهش کارایی موتور را نام برد.
سنسور ضربه
سنسور ضربه نیز جزو مهم ترین سنسورهای خودرو به حساب می‌آید. سنسور ناک یا همان سنسور ضربه یا کوبش، یک قطعه پیزوالکتریک است که روی بلوک موتور یا سرسیلندر نصب شده و وظیفه تشخیص ارتعاشات ناشی از ضربات موتور را بر عهده دارد. این سنسور لرزش‌های غیرعادی را به سیگنال الکتریکی تبدیل کرده و داده‌ها را به سمت واحد کنترل موتور می‌فرستد.
در هنگام فعالیت موتور، سنسور ضربه به طور پیوسته به نظارت بر عملکرد پیشرانه پرداخته و به محض تشخیص صداهای غیرعادی (مانند ناک یا کوبش)، واحد کنترل موتور را مطلع می‌سازد. واحد کنترل نیز با دریافت این سیگنال، زمان‌بندی احتراق را تنظیم کرده و با اصلاح میزان سوخت و هوا، از بروز آسیب‌های جدی به موتور جلوگیری می‌کند. سنسور ضربه روی سیستم‌های ایمنی ماشین مثل ایربگ و کمربندهای ایمنی نیز تأثیر می‌گذارد.
کاهش راندمان موتور، اختلال در شتاب‌گیری ماشین، افزایش مصرف سوخت و روشن شدن چراغ چک جزو مهم‌ترین علائم خرابی سنسور ناک هستند که با مشاهده هر یک از آن‌ها بهتر است هرچه سریع‌تر خودرو را به یک تعمیرکار ماهر نشان دهید. در غیر این صورت خودرو متحمل آسیب‌های مکانیکی و مالک متحمل پرداخت هزینه بالا برای تعمیرات خواهد بود.
سنسور دمای آب
سنسور دمای آب کنترل‌کننده دمای مایع خنک‌کننده موتور و یکی از مهم ترین سنسورهای خودرو است. این قطعه به طور دائم دمای مایع خنک‌کننده را سنجیده و داده‌ها را هم‌زمان به سمت ایسیو و نمایشگر پشت فرمان (برای آگاهی راننده) انتقال می‌دهد. بر اساس اطلاعات این سنسور، ایسیو دور فن رادیاتور را تنظیم کرده و نسبت سوخت به هوا را بر اساس دمای موتور بهینه‌سازی می‌کند. همچنین در مواقع ضروری با غیرفعال کردن کمپرسور کولر، مانع افزایش بار حرارتی موتور می‌شود. این سنسور در ایجاد حالت ساسات خودکار هنگام راه‌اندازی موتور سرد نیز نقش اساسی دارد.
حالت ساسات خودکار یک عملکرد هوشمندانه در خودروهای انژکتوری است که به مدیریت سوخت در هنگام راه‌اندازی موتور سرد می‌پردازد. این سیستم به جای ساسات مکانیکی قدیمی، توسط دستورات ECU و بر اساس داده‌های سنسور دمای آب فعال می‌شود و اجزایی همچون سنسور دمای آب، استپر موتور و انژکتورها در عملکرد آن دخیل هستند.
در هر صورت به عنوان یکی از مهم‌ترین سنسورهای موجود در خودروهای امروزی، سنسور دمای آب در صورت خرابی نشانه‌های متعددی را به نمایش می‌گذارد که واضح‌ترین آن‌ها، داغ کردن موتور و جوش آوردن ماشین است. لرزش ماشین در دور موتور پایین، افزایش مصرف سوخت، عملکرد غیرعادی فن، خروج دود سیاه از اگزوز و روشن شدن چراغ چک، از دیگر علائم خرابی سنسور دمای آب به شمار می‌روند.
سنسور موقعیت میل‌لنگ
سنسور موقعیت میل‌لنگ، سرعت چرخش میل‌لنگ را تشخیص داده و اطلاعات مربوطه را به واحد کنترل موتور می‌فرستد. واحد کنترل موتور نیز با استفاده از این داده‌ها، زمان‌بندی سیستم تزریق سوخت و سیستم جرقه‌زنی را تنظیم می‌کند تا احتراق به شیوه بهینه انجام شود. عملکرد سنسور موقعیت میل‌لنگ را می‌توان در تعیین دقیق موقعیت پیستون‌ها جهت تزریق سوخت و جرقه در بهترین زمان ممکن، کنترل هماهنگی عملکرد کوئل‌ها و انژکتورها و همچنین پایش سرعت چرخش موتور خلاصه کرد.
سنسور موقعیت میل‌لنگ یکی دیگر از مهم ترین سنسورهای خودرو است که در صورت خرابی، علائمی همچون کاهش قدرت موتور، کاهش شتاب خودرو، افزایش مصرف سوخت، اختلال در استارت خودرو، خاموش نشدن موتور پس از خاموش کردن سوئیچ، لرزش موتور و روشن شدن چراغ چک را به راننده نشان می‌دهد.
سنسور میل‌سوپاپ
سنسور موقعیت میل‌سوپاپ نقش مکمل سنسور میل‌لنگ را ایفا کرده و داده‌های دقیق درباره موقعیت زاویه‌ای میل‌سوپاپ را به واحد کنترل ارسال می‌کند. از این اطلاعات برای هماهنگی دقیق زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌های ورودی و خروجی استفاده می‌شود. ایسیو با تلفیق داده‌های سنسور میل‌سوپاپ و سنسور میل‌لنگ، بهینه‌ترین لحظه برای پاشش سوخت و ایجاد جرقه را محاسبه می‌کند. این هماهنگی دقیق، بهبود راندمان احتراق، افزایش قدرت موتور و کاهش مصرف سوخت را به همراه دارد.
عملکرد صحیح سنسور میل‌سوپاپ به ویژه در سیستم‌های تزریق سوخت پیشرفته و فناوری‌هایی مانند VVT حیاتی است. خرابی آن می‌تواند منجر به ریپ زدن موتور، روشن شدن چراغ چک، کاهش محسوس عملکرد موتور و افزایش مصرف سوخت و آلایندگی شود.
سنسور سرعت
سنسور سرعت خودرو که معمولا روی خروجی گیربکس نصب می‌شود، مسئول اندازه‌گیری سرعت حرکت وسیله نقلیه است و در لیست مهم ترین سنسورهای خودرو قرار می‌گیرد. این سنسور با ردیابی سرعت چرخش محور خروجی گیربکس و با در نظر گرفتن فاکتورهای ثابتی مثل اندازه تایرها، سرعت دقیق خودرو را محاسبه کرده و به کیلومترشمار ارسال می‌کند تا اطلاعات لازم در اختیار راننده قرار گیرد.
سنسور سرعت و سنسور دور موتور نه‌تنها در نوع داده‌های خروجی، بلکه در محل نصب و عملکرد نیز با یکدیگر فرق دارند. سنسور دور موتور روی پیشرانه نصب شده و سرعت چرخش میل‌لنگ را اندازه‌گیری می‌کند، حال آنکه سنسور سرعت مستقیما با حرکت خودرو در ارتباط است. علاوه بر نمایش سرعت، داده‌های این سنسور توسط ایسیو برای عملکرد سیستم‌های مهمی نظیر ترمز ضد قفل (ABS)، کنترل پایداری الکترونیکی (ESP) و سیستم کنترل کشش (TCS) مورد استفاده قرار می‌گیرد. در خودروهای مدرن، چندین سنسور سرعت اضافی روی هر چرخ نصب می‌شوند که همان سنسورهای سیستمABS هستند و امکان نظارت مستقل بر سرعت هر چرخ را فراهم می‌کنند.
افت ناگهانی قدرت موتور خودرو، وجود مشکل در هنگام تعویض دنده، پریدن دنده از طرف گیربکس، کار نکردن کیلومترشمار، هرزگردی در حالت درجا، ، عملکرد نامناسب کروز کنترل، اختلال در سیستم ترمز ضد قفل و روشن شدن چراغ چک موتور، رایج‌ترین علائم خرابی سنسور سرعت هستند.
جمع‌بندی
همان‌طور که انسان از حواس پنج‌گانه برای سنجش محیط استفاده می‌کند، خودروها نیز دارای سنسورهای متعدد برای ارزیابی موقعیت‌های مختلف بهره می‌گیرند. از جمله مهم ترین سنسورهای خودرو می‌توان به سنسور دمای موتور، فشار روغن موتور، موقعیت دریچه گاز، موقعیت میل‌لنگ و … اشاره کرد. این سنسورها نقش مؤثری در عملکرد بهینه ماشین ایفا کرده و بروز نقص در هر یک از آن‌ها به رسیدگی فوری احتیاج دارد، در غیر این صورت سلامت و ایمنی وسیله نقلیه به خطر می‌افتد.
دیدگاهتان را بنویسید