مقدمه
یکی از اجزای مهم سیستم خنک‌کننده موتور، فن خودرو است که با عملکرد مناسب از آسیب‌های جدی به موتور و قطعات آن جلوگیری کرده و موجب افزایش عمر مفید موتور می‌شود. زمانی که موتور به دمای بالا می‌رسد، فن خودرو با دور تند شروع به کار می‌کند تا هرچه سریع‌تر حرارت اضافی موتور را از بین برده و دمای آن را به حد امن و استاندارد برساند. اما گاهی اوقات، عملکرد فن خودرو در دور تند متوقف نمی‌شود و این موضوع نشان‌دهنده بروز مشکل در سیستم خنک‌کننده است که دلایل متعددی برای آن وجود دارد. در صورت عدم تشخیص مشکل و رفع آن، باید منتظر بروز آسیب به فن، باتری و حتی موتور باشید و هزینه کلانی را برای تعمیرات کنار بگذارید. در این مقاله با معرفی دلایل عملکرد فن خودرو با دور تند همراه ما باشید.
به چه دلیل فن ماشین با دور تند کار می‌کند؟
کامپیوتر مرکزی خودرو یا همان ایسیو (ECU) فرمان روشن و خاموش‌شدن فن را صادر می‌کند. فن وظیفه تأمین هوای مورد نیاز برای خنک‌سازی موتور را بر عهده دارد و تداوم فعالیت آن به‌احتمال زیاد به معنی وجود مشکل در این سیستم است. دلایل کارکرد بی‌وقفه فن خودرو را در ادامه بررسی می‌کنیم.
مشکل در ایسیو
در قسمت بالا گفته شد که احتمالاً بروز مشکل در سیستم خنک‌سازی موتور باعث تداوم فعالیت فن خودرو می‌شود. اما برخی اوقات ایسیو دچار اختلال شده و نمی‌تواند فرمان‌های صحیح را به قسمت‌های مختلف از جمله فن خودرو صادر کند. ایسیو با دریافت اطلاعات از سنسورهای مختلف، دستور روشن یا خاموش‌شدن را برای فن صادر می‌کند، ولی اگر این قطعه با مشکلی مواجه شود، فن خودرو نیز عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهد. روشن یا خاموش‌نشدن به‌موقع فن به باتری و موتور ماشین آسیب می‌زند.
خرابی سنسور دما
ایسیو با دریافت اطلاعات از سنسورهای مختلف، وضعیت خودرو را مورد بررسی قرار می‌دهد. وظیفه انتقال اطلاعات مربوط به دمای موتور نیز بر عهده مجموعه‌ای از سنسورهای دما است. این سنسور، دمای مایع خنک‌کننده را اندازه‌گیری می‌کند و داده‌های خود را به سمت ایسیو انتقال می‌دهد. اگر دمای مایع خنک‌کننده یا همان آب رادیاتور بیش از حد بالا باشد، ایسیو فن را روشن می‌کند. زمانی که دما به آستانه امن رسید، ایسیو دستور خاموش‌شدن را برای فن صادر می‌کند. اگر مشکلی برای سنسور دما به وجود آید، اطلاعات نادرست برای ایسیو فرستاده می‌شود که یکی از پیامدهای آن، عدم روشن‌شدن فن خودرو و یا بالعکس، عملکرد بی‌وقفه فن خودرو است.
علاوه بر عملکرد بی‌وقفه فن خودرو، مصرف بالای سوخت، نوسان دمای موتور و خاموش ماندن چراغ هشدار دمای موتور می‌توانند نشان از خرابی سنسور دما داشته باشند.
مشکل در رله فن
یکی دیگر از دلایل کارکرد بی‌وقفه فن خودرو، بروز مشکل در رله آن است. دستورات از ایسیو به رله فن منتقل می‌شوند و این قطعه، عملیات روشن یا خاموش‌شدن فن را انجام می‌دهد. اگر رله دچار خرابی شود، فن رادیاتور در حالت روشن یا خاموش باقی می‌ماند که هیچ‌یک از این دو حالت برای سلامت فن، باتری و موتور مناسب نیست.
مشکل در کلاچ فن
کلاچ فن یکی دیگر از بخش‌های سیستم فن است که باگذشت زمان، فنرهای آن دچار ساییدگی شده و فن عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهد. با کاهش اثربخشی فن، دمای موتور بالا می‌رود و فن به عملکرد بیهوده خود ادامه می‌دهد. کاهش قدرت موتور، روشن‌نشدن چراغ هشدار دمای موتور، افزایش غیرعادی دمای موتور و شنیدن صدای عجیب از سمت موتور می‌تواند نشانه‌های خرابی کلاچ فن باشند.
مشکل در سیم‌کشی فن خودرو
بروز مشکل در سیم‌کشی فن خودرو نیز می‌تواند دلیلی بر عملکرد بی‌وقفه آن باشد. به طور خاص اگر سیم منفی دچار آسیب‌دیدگی شود، مشکل اتصال کوتاه به وجود می‌آید که یکی از پیامدهای آن، روشن ماندن مداوم فن خودرو است. آسیب‌دیدگی سیم‌های عایق سنسور دما نیز باعث اختلال در عملکرد سنسور و در نتیجه سیگنال‌دهی اشتباه به ایسیو می‌شود.
کاهش سطح آب رادیاتور
به طور خاص در فصل تابستان و با کاهش سطح آب رادیاتور، مشکل روشن ماندن بی‌وقفه فن در ماشین‌ها رواج پیدا می‌کند. اگر آب رادیاتور کم شود، دمای موتور خودرو بالا رفته و برای جلوگیری از آسیب به آن، فن به طور مدام کار می‌کند تا بلکه موتور خنک شود. سوراخ‌شدن رادیاتور، وجود نشتی در اتصالات و لوله‌ها، نشت آب از منبع انبساط، نقص فنی ترموستات، خراب‌شدن پمپ آب، ورود آب سیلندر و نشتی آب از بخاری، همگی جزو دلایل کم‌شدن آب رادیاتور به‌حساب می‌آیند.
خرابی رادیاتور
رادیاتور یک قطعه مصرفی است که حتی در بهترین شرایط نگهداری نیز باگذشت زمان دچار خرابی می‌شود، زنگ می‌زند و یا سوراخ‌های کوچک و بزرگی در آن به وجود می‌آید. بروز هرگونه مشکل در رادیاتور به معنی عدم کنترل دمای موتور است. رادیاتور بخشی از سیستم خنک‌سازی موتور بوده و اگر به‌درستی کار نکند، عملیات خنک‌سازی موتور نیز با شکست مواجه می‌شود. در این حالت فن خودرو چاره‌ای به جز عملکرد بی‌وقفه برای کاهش دمای موتور ندارد. خرابی رادیاتور به دلایلی همچون گرفتگی و تجمع رسوب، نشتی، خرابی سنسور دمای آب، آسیب‌دیدن کلاچ فن، آسیب‌دیدن پره‌های فن و جداشدن شیلنگ اتفاق می‌افتد.
مشکل در ترموستات
به‌عنوان بخش مهم دیگری در سیستم خنک‌سازی موتور، اگر ترموستات دچار خرابی یا نشتی شود، دمای موتور به‌تدریج افزایش‌یافته و وضعیت مهارنشدنی پیدا می‌کند. در این حالت نیز فن خودرو وارد عمل شده و با دور تند به طور بی‌وقفه کار می‌کند. درجه‌حرارت بالای درون خودرو، شنیدن صدای غیرمعمولی از سمت رادیاتور و موتور، کاهش شدید سطح مایع خنک‌کننده و اختلال در عملکرد بخاری از جمله علائم خرابی ترموستات هستند.
شکستن پروانه فن
اگر به هر دلیلی مثل فرسودگی یا واردشدن ضربه به جلوی ماشین، پروانه‌های فن خراب شوند، این قطعه عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهد. یک فن با پروانه‌های شکسته نمی‌تواند هوای خنک را به سمت رادیاتور هدایت کند. موتور داغ می‌شود، درحالی‌که فن به طور بی‌وقفه روشن است و به طور ناامیدکننده‌ای سعی دارد وظیفه خود را انجام دهد.
کارکرد بی‌وقفه فن چه خطراتی به همراه دارد؟
روشن ماندن فن خودرو با پیامدهای ناخوشایندی همراه است. اول اینکه به سبب اعمال بار اضافی ناشی از فعالیت بی‌وقفه فن، باتری خودرو دچار آسیب شده و عمر مفید آن کاهش می‌یابد. خطر بعدی متوجه موتور است. ازآنجاکه روشن ماندن فن نشانه بروز مشکل در سیستم خنک‌سازی است، یعنی موتور نمی‌تواند خنک شود. این موضوع را می‌توان به‌صورت آسیب مستقیم به موتور و قطعات آن تفسیر کرد. به‌علاوه، موتور برای جبران انرژی مصرف‌شده توسط فن به سوخت احتیاج دارد و این موضوع، مصرف سوخت را نیز افزایش می‌دهد. در مجموع می‌توان گفت کارکرد بی‌وقفه فن، عملکرد کلی خودرو را به شیوه منفی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
جمع‌بندی
زمانی که دمای موتور از سطح استاندارد بالاتر می‌رود، ایسیو با صدور فرمان، فن ماشین را روشن می‌کند تا با تأمین هوای لازم برای سیستم خنک‌سازی، دمای موتور به‌تدریج کاهش یابد. اگر پس از خاموش‌کردن خودرو متوجه شدید فن کماکان با دور تند به فعالیت خود ادامه می‌دهد، بهتر است در ابتدا باتری را قطع کنید. سپس به بررسی سطح آب رادیاتور، وجود نشتی در رادیاتور یا ترموستات، اتصالات مربوط به سیم‌کشی فن و رله فن پرداخته و پس از تشخیص مشکل در صورت امکان آن را برطرف کنید. پس از اتصال مجدد باتری اگر بازهم فن خودرو به فعالیت بی‌وقفه خود ادامه داد، ماشین را به یک تعمیرگاه معتبر ببرید تا مکانیک ماهر و کاربلد مشکل فن را حل کند.
دیدگاهتان را بنویسید