پیشرفت تکنولوژیکی که تجربه رانندگی را بهبود بخشیده‌اند

مقدمه

خودروهای امروزی تنها یک‌کابین چرخ‌دار مجهز به موتور نیستند. آن‌ها به کامپیوترهای پیشرفته و متحرکی تبدیل شده‌اند که با ارائه فناوری‌های متنوع، رانندگی را ایمن، آسان و لذت‌بخش کرده‌اند. رانندگان امروزی به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند زندگی بدون کامپیوتر، دوربین و سیستم‌های کمک‌راننده را تجسم کنند. در این مقاله شما را با ده پیشرفت تکنولوژیکی آشنا می‌کنیم که به طرز شگفت‌انگیزی موجب بهبود تجربه رانندگی شده‌اند.

سیستم هدایت گشتاور

درگذشته، عبور از پیچ‌ها با سرعت بالا به مهارت خاصی احتیاج داشت. یک خودروی دیفرانسیل‌عقب دچار بیش فرمانی لیفت آن می‌شد و عقب ماشین کنترل را از اختیار راننده خارج می‌کرد. برای غلبه بر این مشکل، رانندگان می‌بایست با سرعت آهسته وارد پیچ شده و با شتاب ملایم از آن عبور می‌کردند. ولی در ماشین‌های امروزی، تعدادی سنسور روی چرخ‌ها نصب شده و داده‌های مربوط به وضعیت را برای کامپیوتر مرکزی می‌فرستند. کامپیوتر مرکزی با استفاده از این داده‌ها، نیروی وارده بر هر چرخ را کنترل می‌کند. در هنگام حرکت در پیچ‌ها، چرخ‌های خارجی خودرو که کشش بیشتری با زمین دارند، قدرت بیشتری را از موتور دریافت می‌کنند تا عملیات پیچیدن با حداکثر پایداری انجام شود. این نوع انتقال سنجیده قدرت بین چرخ‌ها، هدایت گشتاور یا همان Torque Vectoring نام دارد. با این روش، کامپیوتر به خودرو اجازه می‌دهد با سرعت از مسیرهای منحنی عبور کند، بدون اینکه مشکلی در پایداری و هندلینگ به وجود آید.

سیستم کنترل پایداری الکترونیکی

یکی از مهم‌ترین سیستم‌های ایمنی در عصر مدرن، کنترل پایداری الکترونیکی (Electronic Stability Control) است که با نام برنامه پایداری الکترونیکی (Electronic Stability Program) نیز مورد خطاب قرار می‌گیرد. به سبب اثربخشی و اهمیت بالا، سیستم ESC در بسیاری از کشورها به‌عنوان یکی از استانداردهای ضروری برای خودروهای سواری در نظر گرفته می‌شود. این سیستم با استفاده از سنسورهای متعدد کار می‌کند که به طور پیوسته، حرکت خودرو را مورد نظارت قرار می‌دهند. سنسورها، اطلاعات خود را به سمت کامپیوتر مرکزی انتقال می‌دهند. به‌محض اینکه حرکت خودرو از کنترل خارج شود، سیستم وارد عمل شده و با اعمال نیروی ترمز روی چرخ‌های خاص و حتی هدایت قدرت به سمت چرخ‌هایی دارای بیشترین کشش، حرکت خودرو را اصلاح می‌کند. به بیان ساده، سیستم ESC با اعمال نیروی ترمز روی چرخ‌های داخلی مانع لغزش خودرو شده و آن را در مسیر درست قرار می‌دهد. در جاده‌های خیس و لغزنده، سیستم ESC در نقش یک ناجی عمل می‌کند. این سیستم در هنگام سرخوردن ماشین، با سرعت بیشتری نسبت به راننده واکنش نشان می‌دهد و مانع بروز تصادفات جدی می‌شود.

هدایت‌های اتوماتیک ماتریکس

سیستم چراغ جلوی ماتریکس (Matrix Auto Headlights) یکی از بهترین فناوری‌های معرفی‌شده در حوزه خودرو است. این سیستم نه‌تنها موجب سهولت رانندگی در ساعات شبانه می‌شود، بلکه ایمنی راننده و سایر کاربران جاده را بهبود می‌بخشد. پیش از خلق این فناوری، راننده مجبور بود در هنگام نزدیک‌شدن خودرو در جهت مقابل، چراغ‌های جلو را به‌صورت دستی کم‌نور کند تا مبادا نوربالا باعث آزار راننده مقابل شود. بعدها نسل اول چراغ‌های نوربالای اتوماتیک معرفی شد. سیستم نوربالای اتوماتیک به چند سنسور مجهز است که در قسمت جلوی خودرو نصب شده‌اند. این سنسورها، نزدیک‌شدن خودروی مقابل را به کامپیوتر اطلاع می‌دهند و کامپیوتر فرمان خاموشی نوربالا و تعویض به نور معمولی را صادر می‌کند.

امروزه با معرفی فناوری LED ماتریکس، چراغ‌های جلو ارتقایافته و شامل چند خوشه ال‌ای‌دی می‌شوند که می‌توانند به طور مستقل از یکدیگر عمل کرده و بسته به شرایط، کم‌نور یا پرنور شوند. بدین صورت که با نزدیک‌شدن خودروی مقابل، چراغ‌های نوربالا به‌صورت اتوماتیک کم‌نور شده و باقی چراغ‌ها باقدرت به روشنایی خود ادامه می‌دهند.

باوجود فناوری هدلایت‌های ماتریکس، رانندگی در طول شب بسیار آسان‌تر می‌شود. دیگر نیازی نیست راننده با نزدیک‌شدن خودروی جلویی، نوربالا یا نورپایین را به طور دستی تنظیم کند. هدلایت‌های اتوماتیک ماتریکس یک فناوری مدرن و کاربردی است که رانندگی ایمن و مطمئن را به ارمغان می‌آورد.

مانیتور نقطه کور

یکی از رایج‌ترین دلایل تصادف، تلاش راننده برای تغییر لاین بدون آگاهی از وجود خودروهایی است که در نقطه کور قرار گرفته‌اند. نقطه کور به ناحیه‌ای گفته می‌شود که قابل‌مشاهده از طریق آینه‌ها و شیشه‌ها نیست. نقطه‌ای که به‌هیچ‌وجه در میدان دید راننده قرار نمی‌گیرد، مگر اینکه راننده به طور کامل تغییر وضعیت داده و به اطراف یا عقب بچرخد. مسلماً چنین اقدامی در حین رانندگی موجب تصادف خواهد شد. برای حل این مشکل، سیستم نظارت بر نقاط کور (Blind Spot Monitor) به وجود آمد.

سیستم ناظر بر نقاط کور شامل چندین دوربین کوچک می‌شود که دورتادور خودرو نصب شده‌اند و در هنگام تشخیص عابر یا خودرو در نقطه کور، هشداری را برای راننده ارسال می‌کنند. این هشدار می‌تواند به‌صورت صوتی، بصری و یا نور چشمک‌زن از پایین آینه‌بغل باشد. رادار نقطه کور بخشی از پکیج ADAS (سیستم‌های کمک‌راننده پیشرفته) است و نه‌تنها حواس راننده را پرت نمی‌کند، بلکه تنها در مواقع لازم وارد عمل می‌شود.

فرمان برقی

سیستم فرمان برقی (Power Steering) یکی دیگر از پیشرفت‌های تکنولوژی است که تجربه رانندگی را بهبود می‌بخشد. فرمان برقی از مدت‌ها پیش به صنعت خودرو وارد شده و تأثیر مستقیم در کیفیت رانندگی دارد. فرمان برقی، مانوردهی و همین‌طور ورود و خروج از مکان پارک را ساده‌تر می‌کند. این سیستم همچنین موجب تسهیل حرکت سریع خودروهای اسپرت در پیچ‌ها می‌شود.

سیستم فرمان برقی شامل یک موتور می‌شود که روی میله دنده فرمان نصب شده است. این موتور، حرکت غربیلک فرمان توسط راننده را تقویت کرده و چرخاندن چرخ‌های جلو را راحت‌تر می‌کند. فناوری فرمان برقی به طور خاص زمانی به کار می‌آید که راننده بخواهد ماشین را در محل تنگی پارک کرده و یا با سرعت پایین بپیچد.

دوربین‌ها

خودروهای امروزی به دوربین‌های متعددی مجهز هستند. یکی از آن‌ها دوربین دید عقب است که از سال ۲۰۱۸ به یکی از تجهیزات استاندارد و اجباری در خودروها تبدیل شد. این دوربین به راننده اجازه می‌دهد با خیال راحت با دنده‌عقب حرکت کند، بدون اینکه نگران برخورد با مانعی در پشت خودرو باشد. بسیاری از سیستم‌های پشتیبان دارای دستورالعمل‌هایی هستند که حرکت به سمت جلو، عقب و پارک‌کردن در مکان‌های مختلف را آسان‌تر می‌کنند. عملکرد این سیستم‌ها نیز وابسته به دوربین‌ها است.

سیستم کارآمد دیگری به نام دوربین ۳۶۰ درجه وجود دارد که پیرامون ماشین را از جهات مختلف نشان می‌دهد. در برخی خودروها مثل مدل ۲۰۲۵ مرسدس‌بنز G-Class، دوربین ۳۶۰ درجه برای تفسیر تصویر جلوی خودرو به کار می‌رود. این ویژگی با نام کاپوت شفاف (Transparent Hood) شناخته می‌شود و مناسب برای آفرود بازهایی است که عاشق عبور از مسیرهای سنگی و صخره دار هستند.

گیربکس‌های اتوماتیک

گیربکس‌های اتوماتیک (Automatic Transmission) از زمان عرضه تاکنون پیشرفت بسیاری پیدا کرده‌اند. حدود دو دهه پیش، وجود گیربکس‌اتوماتیک در یک ماشین خانوادگی همانند یک کابوس بود و اکثر مدل‌های اتوماتیک فروش پایینی داشتند. مبدل‌های گشتاور کار خود را به‌درستی انجام نمی‌دادند و این موضوع باعث افزایش مصرف سوخت می‌شد. اما همه چیز با معرفی گیربکس‌های DSG فولکس‌واگن تغییر کرد. شرکت آلمانی انقلابی را در گیربکس‌های اتوماتیک به وجود آورد و مفهوم تعویض دنده سریع را به آن‌ها بخشید. اساس گیربکس‌های فولکس‌واگن بدین صورت است که با تعویض یک‌دنده، دنده بعدی به طور پیش‌فرض انتخاب می‌شود. این راهکار نه‌تنها سرعت تعویض دنده را افزایش داده، بلکه عملکرد مبدل گشتاور را بهبود بخشیده است.

ابداع گیربکس CVT، یکی دیگر از دستاوردهای مهم به‌ویژه برای خودروهای خانوادگی کوچک به‌حساب می‌آید. در این نوع گیربکس، دو دنده مخروطی شکل در مقابل یکدیگر قرار گرفته و به سمت هم اشاره می‌کنند. با نزدیک و دورشدن مخروط‌ها به یکدیگر، ضریب دنده تغییریافته و عملیات تعویض دنده به طور پیوسته انجام می‌شود. البته بسیاری از طرف‌داران رانندگی سنتی، تمایل چندانی به استفاده از گیربکس ضریب متغیر یا همان CVT ندارند. این گیربکس‌ها تعاملی و هیجان‌انگیز نیستند. بااین‌وجود به سبب ارائه تجربه سواری نرم و راحت و همین‌طور بهبود مصرف سوخت، گیربکس‌های CVT در صنعت خودروسازی باقی‌مانده و در مدل‌های متعدد به کار می‌روند.

سیستم ترمز ضد قفل

فناوری ABS یا همان سیستم ترمز ضد قفل (Anti-Lock Braking System) از دنیای هواپیماها وارد صنعت خودرو شده است. این سیستم به هواپیما اجازه می‌دهد تا در هنگام فرود، سرعت خود را به شیوه‌ای ایمن کاهش دهد. بدون وجود ABS، اگر خلبان پدال ترمز را تا آخر فشار دهد، چرخ‌ها قفل می‌کنند و نه‌تنها سرعت هواپیما کمتر نمی‌شود، بلکه خلبان کنترل این وسیله نقلیه عظیم‌الجثه را از دست می‌دهد. فناوری ABS در صنعت ریلی نیز به‌کاررفته و سرانجام در دهه ۷۰ میلادی وارد صنعت خودروسازی شده است. سیستم ABS با گرفتن و رهاکردن سریع و تکراری ترمز، عملیات کاهش سرعت را تا توقف کامل خودرو انجام می‌دهد.

با قفل و رهاکردن مکرر لنت‌های ترمز در هر ثانیه، سرعت خودرو بدون قفل‌شدن چرخ‌ها و به شیوه‌ای ایمن کاهش پیدا می‌کند، حتی اگر راننده پای خود را تا آخر روی پدال ترمز فشار دهد. در هنگام حرکت روی سطوح لغزنده و یا زمانی که راننده سعی دارد از برخورد بامانع یا خودروی دیگری اجتناب کند، ABS نقش ناجی بی‌قیدوشرط را ایفا می‌کند. قفل‌شدن چرخ‌ها حین ترمزگیری یک مشکل بزرگ به‌حساب می‌آید، چون کنترل خودرو دیگر در دست راننده نیست و سرعت ماشین به‌کندی کاهش می‌یابد. سیستم ABS یکی از تجهیزات حیاتی برای تضمین ایمنی ماشین است.

سیستم ممانعت از برخورد

سیستم ممانعت از برخورد (Collision Mitigation) یکی از جدیدترین فناوری‌های ایمنی در دنیای ADAS به شمار می‌آید که در شکل‌های مختلف قابل‌دسترس است. این سیستم با کمک سنسورهای رادار، کامپیوتر مرکزی را از احتمال برخورد بامانع آگاه می‌کند. خواه این مانع یک جسم ثابت یا متحرک باشد، خواه عابر پیاده‌ای که به خودرو نزدیک می‌شود. برخی سیستم‌ها تنها هشدار می‌دهند و برخی دیگر با دخالت در سیستم ترمز، از برخورد و تصادف جلوگیری می‌کنند.

سیستم ممانعت از برخورد پیش از اینکه راننده متوجه خطر قریب‌الوقوع شود، وارد عمل شده و احتمال برخورد را به طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. در دنیای امروزی که حواس‌پرتی رانندگان یکی از عوامل اصلی تصادف است، این سیستم می‌تواند ایمنی خودرو و سرنشینان آن و همین‌طور سایر کاربران جاده را افزایش دهد.

سیستم مسیریابی ماهواره‌ای

سیستم مسیریابی ماهواره‌ای که با اسامی دیگری همچون SatNav و Nav شناخته می‌شود، به لطف ارتش وارد صنعت خودروسازی شده است. این سیستم‌ها به طور پیوسته با ماهواره‌های در حال گردش دور زمین در تماس هستند و مکان دقیق کاربر را برای کامپیوتر مرکزی ارسال می‌کنند. ‌ بر اساس داده‌های دریافتی، سیستم به طور بلادرنگ می‌تواند مسیرهای ممکن به سمت مقصد را نمایش داده و در یافتن مسیرهای خلوت، رستوران‌ها، جایگاه‌های سوخت‌رسانی، استراحتگاه‌ها و… به راننده کمک کند.