مقدمه
فرهنگ لغات خودرویی در دنیای امروزی بسیار پیچیده شده است و جای تعجبی ندارد اگر رانندگان با برخی کلمات و اصطلاحات آشنایی نداشته باشند. برای مثال، سرعتسنج یک واژه آشنا و اودومتر یک واژه ناآشنا در نظر گرفته میشود. اودومتر معمولاً در پنل پشت فرمان جاسازی شده و با نام دیگر کیلومترشمار نیز مورد خطاب قرار میگیرد. پنل پشت فرمان یکی از مهمترین بخشهای خودرو است که نقش بسیار مهم و حائز اهمیتی دارد. این پنل، اطلاعات و شرایط خودرو را به راننده نشان میدهد و شامل نشانگرهای مختلف میشود. البته در برخی خودروهای جدید، کلاستر درون داشبورد جاسازی شده است. صرفنظر از محل قرارگیری، اودومتر یکی از نشانگرهای موجود در پنل اطلاعات خودرو بوده که در این مقاله به بررسی عملکرد آن میپردازیم.
اودومتر خودرو چیست؟
اودومتر یا همان کیلومترشمار، ابزاری است که مسافت طی شده توسط خودرو را نشان میدهد. اگر یک خودرو فاقد کیلومترشمار باشد، بهسختی میتوان مسافت پیموده شده را محاسبه کرد. این نشانگر معمولاً در پنل فرمان و نزدیکی دایرههای اسپیدومتر (سرعتسنج) و تاکومتر (دورسنج) قرار دارد. تاکومتر، ابزاری برای اندازهگیری سرعت موتور خودرو و سرعتسنج ابزاری برای اندازهگیری سرعت خودرو است.
اودومتر چه کاری انجام میدهد؟
رانندگان بدون وجود اودومتر بههیچوجه نمیتوانند از کارکرد ماشین خبردار شوند. اودومتر، دستگاهی است که میتواند مسافت پیموده شده بهوسیله خودرو را اندازهگیری کند، یعنی اطلاعات مربوط به کارکرد خودرو را نشان میدهد. با آگاهی از کارکرد یا همان مسافت طی شده، میتواند فشار کاری وارده بر خودرو را تخمین بزنید.
بررسی اودومتر به طور خاص در هنگام خرید خودرو دستدوم حائز اهمیت است. اگر کارکرد خودرو از حد استاندارد بالاتر باشد، یعنی دچار استهلاک بیشتری شده است. استاندارد کارکرد سالانه یک خودرو ۱۵ هزار کیلومتر است. یعنی خودرویی که دو سال پیش از خط تولید خارج شده، در حال حاضر میبایست حداکثر ۳۰ هزار کیلومتر کارکرد داشته باشد. رقم بالاتر نشان میدهد که از ماشین بیشتر از حد معمول کار کشیده شده است. در هنگام خرید خودروی دستدوم حتماً به سال تولید و عدد اودومتر توجه کنید تا مبادا ماشین پراستهلاکی را بخرید که در آینده نزدیک هزینههای هنگفتی را روی دستتان بگذارد. هرچه عدد کیلومترشمار کمتر باشد، بهتر است.
از اودومتر همچنین بهعنوان مرجعی برای تعیین موعد سرویس دورهای یا تعویض روغنها استفاده میشود. تقریباً در اکثر خودروهای موجود در بازار، اودومتر مسافت را بر حسب km بیان میکند.
اودومتر چگونه کار میکند؟
اودومتر به دو شیوه مکانیکی و الکترونیکی کار میکند. پیش از تصمیمگیری برای خرید یک خودرو دستدوم بهتر است از مفهوم کیلومترشمار مکانیکی و کیلومترشمار الکترونیکی مطلع شوید تا با درک کامل، به سراغ یک خودروی باکیفیت بروید.
اودومتر به عملکرد تایرها وابسته است. با هر چرخش، مسافتی معادل با محیط تایر پیموده میشود. مثلاً اگر محیط تایر ۲۰۰ سانتیمتر (۲ متر) باشد، پس از ۵۰۰ مرتبه چرخش تایر، عدد اودومتر یک واحد یعنی معادل یک کیلومتر افزایش پیدا میکند؛ بنابراین اودومترها به هر نحوی به چرخهای خودرو، بهویژه چرخهای جلو وصل هستند و با هر بار چرخش آنها، مسافت را اندازهگیری میکنند و به راننده نشان میدهند.
اودومتر مکانیکی یا آنالوگ
اودومتر آنالوگ یا مکانیکی متشکل از یک مجموعه چرخدنده با ضریب ۱۶۹۰ به ۱ است که باعث میشود یک استوانه شمارهدار در ازای پیمایش هر کیلومتر، یک واحد بچرخد. یک اودومتر معمولاً شش عدد استوانه دارد که ارقام آنها در یک پنجره مستطیلی شکل به نمایش گذاشته میشوند. استوانهها به نحوی در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند که ۱۰ چرخش یک استوانه باعث چرخش یکواحدی استوانه کناری شود. عدد ششرقمی که بهوسیله شش استوانه در پنجره مستطیلی شکل نشان داده میشود، کارکرد یا همان مسافت طی شده توسط ماشین است. توجه داشته باشید که ضریب چرخدنده برای محاسبه مسافت طی شده توسط لاستیک در هر خودرو فرق میکند.
مجموعه چرخدندهها بهوسیله یک کابل انعطافپذیر، میچرخند. این کابل انعطافپذیر به نوبه خود توسط چرخدندهای که به شفت خروجی گیربکس متصل است، چرخانده میشود. کابل، چرخدندهها را میچرخاند و پس از هر ۱۶۹۰ دور (به سبب ضریب ۱۶۹۰ به ۱) رقم راستترین استوانه یک واحد افزایش پیدا میکند.
اودومتر دیجیتالی
کیلومترشمارهای مکانیکی دقت کافی نداشتند. آنها با حرکت خودرو به سمت عقب، رقم کیلومتر را کم میکردند و بهراحتی قابل دستکاری بودند. برای رفع نواقص اودومتر مکانیکی، نسخه دیجیتالی آن ساخته شد که فاقد کابل و اتصالات مکانیکی است. کیلومترشمار الکترونیکی نیز همانند کیلومترشمار مکانیکی، دنده خاصی برای تعیین کیلومتر در نمایشگر تعبیهشده در داشبورد دارد. این سیستم به یک سنسور مغناطیسی مجهز است که جایگزین کابل میشود تا چرخش دنده در شفت خروجی گیربکس را ردیابی کند. چرخش دنده از طریق یک پیکاپ که در نزدیکی گیربکس جاسازی شده به سیگنال تبدیل میشود. سنسور این سیگنال را دریافت کرده و آن را برای ایسیو میفرستد. ایسیو نیز سیگنال ورودی را پردازش کرده و آن را بهصورت عدد روی کیلومترشمار نمایش میدهد.
فرق اودومتر با کامپیوتر سفری چیست؟
اودومتر و کامپیوتر سفری گاهی مواقع با یکدیگر بهاشتباه گرفته میشوند. اودومتر، مجموع فواصل طی شده توسط خودرو بهمحض خروج از درب کارخانه را نشان میدهد. از اودومتر برای سنجش کارکرد خودرو، موعد سرویس دورهای و ارزش خودرو در بازار دستدوم استفاده میشود.
این در حالی است که کامپیوتر سفری، اطلاعات مربوط به یک سفر خاص را به نمایش میگذارد. کامپیوتر سفری میتواند جزئیات متعدد مثل فاصله پیموده شده توسط خودرو در طول یک سفر، مصرف سوخت، میانگین سرعت و… را نشان دهد. این پنل به راننده کمک میکند تا روی دادههای مختص به سفر نظارت داشته باشد و بهراحتی قابلتنظیم و بازنشانی است.
جمعبندی
اودومتر یا همان کیلومترشمار یک ابزار کلیدی برای بررسی مجموع فواصل طی شده توسط یک خودرو است؛ بنابراین اودومتر کارکرد ماشین از بدو تولید را نشان میدهد. با مشاهده عدد ظاهرشده در پنجره اودومتر میتوان ارزش خرید یک ماشین را تخمین زد. هر چه این رقم کمتر باشد، یعنی خودرو کمتر دچار استهلاک و فرسایش شده و ارزش خرید بالاتری دارد.
دیدگاهتان را بنویسید