از سال ۱۳۹۶ به بعد و با وضع ماده ۸ قانون هوای پاک، اسقاط خودروهای فرسوده در دستور کار قرار گرفت. آیین‌نامه اجرایی این ماده هرسال اصلاح شده، و آخرین اصلاحیه آن در سال ۱۴۰۱ توسط هیئت وزیران و به پیشنهاد مشترک سازمان حفاظت از محیط‌زیست، وزارت صمت، سازمان ملی استاندارد و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی به تصویب رسید.
بر اساس آیین‌نامه اجرایی مبنی بر ماده ۸ قانون هوای پاک، هر وسیله نقلیه‌ای که به سن فرسودگی رسیده باشد، باید اسقاط شود. ماشین‌های فرسوده جزو مهم‌ترین عوامل آلودگی هوا، مصرف بی‌رویه سوخت و افزایش میزان آلاینده‌ها به‌حساب می‌آیند و ضرر قابل‌توجهی به محیط‌زیست وارد می‌کند. هر وسیله نقلیه‌ای دارای یک طول عمر مفید است که در صورت عبور از آن، وارد سن فرسودگی می‌شود و کارایی آن به‌تدریج کاهش می‌یابد، ضمن اینکه هرسال هزینه‌های گزافی را بر دوش مالک گذاشته، ایمنی جاده‌ها را به خطر می‌اندازد و به محیط‌زیست و زیبایی شهری آسیب می‌رساند.
زمانی که خودرو به سن فرسودگی رسید، مالک آن موظف به اسقاط خودرو است. خواه موتورسیکلت، سواری یا وانت باشد، خواه اتوبوس و مینی‌بوس و خودروی سنگین باربری یا کشاورزی، وسیله نقلیه فرسوده باید از جاده‌ها خارج شود. اما از کجا بفهمیم خودرو به سن فرسودگی رسیده و شرایط و محدودیت‌های صدور گواهی اسقاط چیست؟
سن فرسودگی خودروهای مختلف
در آیین‌نامه مصوب سال ۱۴۰۰، مرز سن فرسودگی خودرو مشخص شده است. خودروهایی که به مرز سن فرسودگی رسیده‌اند، به‌دفعات بیشتری در سال برای انجام معاینات فنی احتیاج دارند. اگر یک خودرو فارغ از سن فرسودگی، در دو دوره متوالی معاینه فنی نتواند موفق به اخذ گواهی شود، به‌عنوان خودروی فرسوده در نظر گرفته شده و در دسته خودروهای اسقاطی قرار می‌گیرد. بر اساس آیین‌نامه مبتنی بر این ماده ۸ قانون هوای پاک، شروع سن فرسودگی خودروهای مختلف در جدول زیر ارائه شده است.
| نوع خودرو | مرز سن فرسودگی |
| خودروی شخصی (سواری، ون) | ۱۵ سال |
| خودروی سواری دولتی | ۱۳ سال |
| موتورسیکلت بنزینی کاربراتوری | ۵ سال |
| موتورسیکلت بنزینی انژکتوری | ۶ سال |
| موتورسیکلت بنزینی برقی | ۱۲ سال |
| وانت پایه گازسوز و بنزینی | ۱۴ سال |
| وانت بنزینی دوگانه‌سوز و دیزلی | ۱۳ سال |
| خودروی عمومی بنزینی و دوگانه‌سوز | ۸ سال |
| خودروی عمومی گازسوز | ۱۰ سال |
| خودروی عمومی برقی یا تاکسی باکیفیت | ۱۴ سال |
| اتوبوس درون‌شهری دیزلی و پایه گازسوز | ۱۰ سال |
| مینی‌بوس و میدل باس درون‌شهری و برون‌شهری دیزلی | ۸ سال |
| مینی‌بوس و میدل باس درون‌شهری و برون‌شهری پایه گازسوز | ۱۰ سال |
اگر خودرویی به سن فرسودگی رسیده باشد، باید اسقاط شود. البته دولت در طول سال‌ها تلاش کرده تا با ارائه تسهیلات و طرح‌های فروش مخصوص مالکین خودروهای اسقاطی، هزینه‌های متحمل روی دوش مالک را سبک‌تر کند و فرایند نوسازی و جایگزینی را سهولت بخشد. درگذشته، طرح تعویض و نقدی برای اسقاط خودروهای فرسوده لحاظ شده بود. ولی حالا به‌جای طرح تعویض، اجرای طرح جایگزینی خودروهای فرسوده در دستور کار قرار گرفته و خودروسازان موظف هستند در هنگام عرضه محصولات خود، ۲۰ درصد ظرفیت خودروها را به دارندگان وسایل نقلیه فرسوده اختصاص دهند. این طرح بر اساس مکانیزم لاتاری عمل می‌کند.
شرایط دریافت گواهی اسقاط چیست؟
شرکت در طرح نقدی یا طرح جایگزینی خودروهای فرسوده به ارائه گواهی اسقاط احتیاج دارد. اما چگونه باید این گواهی را دریافت کرد و از شر خودروی قدیمی و خارج از رده خلاص شد؟
اگر مالک خودروی فرسوده مایل به شرکت در طرح نقدی اسقاط خودرو است، یعنی می‌خواهد خودروی قدیمی خود را به دولت بفروشد. در این صورت، تنها باید خودروی خارج از رده خود را در وب‌سایت khodrofarsoodeh.com ثبت‌نام کند. ثبت‌نام خودرو به ارائه مدارک متعددی احتیاج داد که شامل برگ سبز خودرو، سند قطعی یا وکالتی به نام مالک خودرو، مدارک احراز هویت مالک خودرو، شناسه خودرو یا Vin، مشخصات خودرو از جمله رنگ، شماره موتور، شماره شاسی خودرو و پلاک (در صورت قدیمی بودن پلاک خودرو) می‌شود.
پس از تکمیل ثبت‌نام، مرکز اسقاط خودرو تاریخی را برای تحویل ماشین اعلام می‌کند. در هنگام تحویل ماشین نیز مدارک مختلفی باید به مرکز ارائه شود. این مدارک عبارت‌اند از کارت خودرو، برگ سبز، سند قطعی یا سند وکالتی به نام مالک خودرو، رسید پرداخت عوارض شهرداری، رسید پرداخت مالیات خودرو، رسید پرداخت خلافی‌ها و همین‌طور کپی کارت ملی و شناسنامه مالک. پس از تحویل مدارک، وزن خودرو در مرکز اسقاط اندازه‌گیری شده و در نهایت وجهی معادل باارزش وسیله نقلیه فرسوده به‌حساب مالک واریز می‌شود. در این حالت، مرکز اسقاط وظیفه پیگیری صدور گواهی اسقاط را بر عهده دارد.
اگر به‌جای طرح نقدی، مالک در طرح ویژه اسقاط خودروهای فرسوده شرکت کند و در قرعه‌کشی برنده شود، تنها لازم است ماشین خود را به مرکز اسقاط تحویل دهد. در این حالت، گواهی اسقاط به نام شرکت خودروساز صادر می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید