مقدمه
اهمیت وجود سیستم ترمز در وسایل نقلیه انکارناپذیر است. به‌هیچ‌وجه نمی‌توان یک وسیله نقلیه را بدون ترمز تصور کرد. در حقیقت ترمز، مهم‌ترین ویژگی ایمنی در وسایل نقلیه به شمار می‌آیند که باگذشت سال‌ها تکامل‌یافته و اثربخشی بیشتری پیدا کرده‌اند. ترمزهای قدیمی از نوع کاسه‌ای بوده و نمونه‌های جدید از نوع ABS و CBS هستند. ترمز CBS بیشتر در وسایل نقلیه دوچرخ مثل موتورسیکلت مورداستفاده قرار می‌گیرد. اما سیستم CBS چیست و چگونه عمل می‌کند؟
سیستم ترمز CBS چیست؟
یک وسیله نقلیه به‌منظور تضمین ایمنی خود، وسایل نقلیه دیگر و همین‌طور عابرین پیاده، به سیستم ترمزگیری احتیاج دارد. همان‌طور ترمز، مهم‌ترین ویژگی ایمنی در وسایل نقلیه است که یکی از مهم‌ترین انواع آن، CBS یا سیستم ترمز ترکیبی نام دارد.
ترمز ترکیبی یا همان CBS نوعی سیستم ترمزگیری است که در آن، میزان نیروی بازدارنده به طور یکسان روی چرخ‌های جلو و عقب وسیله نقلیه اعمال می‌شود. به همین خاطر به آن «ترکیبی» می‌گوییم. تقسیم یکسان نیرو به‌وسیله دستگاهی به نام اکوالایزر صورت می‌گیرد که جزوی از سیستم CBS است.
سیستم CBS چگونه کار می‌کند؟
همان‌طور که گفته شد، سیستم ترمز ترکیبی بیشتر برای وسایل نقلیه دوچرخ کاربرد دارد. در سناریوی واقعی، زمانی که موتورسوار اهرم ترمز را فشار می‌دهد، ترمزهای CBS روی هر دوچرخ جلو و عقب اعمال شده و موجب کاهش سرعت و در نهایت توقف کامل آن‌ها می‌شود. فرقی ندارد پدال ترمز عقب فشرده شود، یا جلو. نیروی بازدارنده روی کالیپرهای هر دوچرخ اعمال شده و آن‌ها را متوقف می‌کند. توزیع برابر نیرو از بلندشدن چرخ‌های عقب جلوگیری می‌کند و بدین ترتیب با کاهش لغزش، ثبات وسیله نقلیه را بهبود می‌بخشد.
ترمز CBS جزو مقررات ایمنی مهم در خودروهای دوچرخ است و به همین خاطر در انواع و اقسام موتورسیکلت‌ها و اسکوترها به کار می‌رود.
سیستم CBS در مقابل سیستم ABS
ترمز ABS یا سیستم ترمز ضد قفل یک ویژگی ایمنی پیشرفته است که مانع قفل‌شدن چرخ‌ها در ترمزگیری‌های ناگهانی یا جاده‌های لغزنده می‌شود. در این سیستم، یک سنسور روی هر چرخ نصب شده و سرعت چرخش آن را تحت نظارت قرار می‌دهد. زمانی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، هر سنسور باتوجه‌به سرعت و میزان فشار چرخ، نیروی ترمز را روی چرخ تنظیم می‌کند؛ بنابراین اگر چرخی در حال قفل‌شدن باشد، فشار ترمز به‌منظور حفظ کشش به طور خودکار تعدیل می‌شود.
در مقابل ABS، سیستم CBS قرار دارد. این سیستم از یک رابط هیدرولیکی یا مکانیکی میان ترمزهای جلو و عقب استفاده می‌کند. زمانی که راننده پدال ترمز جلو را فشار می‌دهد، CBS به طور خودکار بخشی از این نیرو را به سمت چرخ عقب انتقال می‌دهد. به طور مشابه، اگر پدال ترمز چرخ عقب فشرده شود، بخشی از نیروی ترمز به روی جلو انتقال پیدا می‌کند.
هدف اصلی سیستم ABS، جلوگیری از قفل‌شدن چرخ‌ها و حفظ کنترل فرمان، مخصوصاً در مسیرهای ناهموار و لغزنده است. از طرف دیگر، CBS با توزیع نیروی ترمز بیم کالیپرهای جلو و عقب، موجب بهبود پایداری و کنترل فرمان می‌شود.
سیستم ترمز ABS به سنسور جهت نظارت روی هر چرخ و همین‌طور یک واحد کنترلی برای تعدیل فشار ترمز نیاز دارد. برخی مواقع این سیستم شامل ماژولاتورهای هیدرولیکی برای تنظیم سریع فشار ترمز احتیاج دارد. در مقابل، CBS به یک سیستم مکانیکی یا هیدرولیکی متوازن‌تر مجهز است که ترمزهای جلو و عقب را به هم وصل می‌کند.
سیستم ترمز ABS بیشتر برای وسایل نقلیه چهارچرخ مورداستفاده قرار می‌گیرد، حال‌آنکه CBS مخصوص وسایل نقلیه دوچرخ همچون موتورسیکلت و اسکوتر است.
سیستم ترمز ترکیبی چه مزایایی دارد؟
مزایای سیستم ترمز ترکیبی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.
- افزایش پایداری. سیستم ترمز CBS، نیروی ترمز را به طور یکسان بین چرخ‌های جلو و عقب اعمال می‌کند. این نوع توزیع نیرو مانع لغزش چرخ‌ها شده و در نتیجه پایداری وسیله نقلیه را بهبود می‌بخشد.
- بهبود کنترل. چون نیروی ترمز به طور هم‌زمان روی چرخ‌ها اعمال می‌شود، ترمزگیری به‌صورت کنترل‌شده اتفاق می‌افتد.
- بهبود عملکرد ترمز. ازآنجاکه سیستم CBS در هنگام ترمزگیری هر دوچرخ را درگیر می‌کند، نیروی بازدارنده متعادلی به وجود می‌آید که موجب بهبود عملکرد و کارایی ترمز می‌شود. بدین ترتیب می‌توان گفت CBS مسافت ترمزگیری را کاهش می‌دهد.
- ساده‌سازی عملیات. در صورت تجهیز وسیله نقلیه به سیستم CBS، فرقی ندارد راننده پدال ترمز عقب یا جلو را فشار دهد. یعنی نیازی به‌دقت در انتخاب ترمز جلو یا عقب نیست. ترمز CBS مکانیزم بسیار ساده‌ای را در اختیار راننده قرار می‌دهد. با فشردن هر یک از این پدال‌ها، نیروی ترمز روی هر دوچرخ اعمال شده و وسیله نقلیه در پایدارترین حالت ممکن از حرکت می‌ایستد.
- قیمت مناسب. یکی از مهم‌ترین مزایای ترمز CBS، ارزان‌بودن آن به دلیل داشتن مکانیزم ساده است. ازاین‌رو اکثر شرکت‌های تولیدکننده وسایل نقلیه دوچرخ، سیستم CBS را روی مدل‌های اقتصادی و میان‌رده خود نصب می‌کنند تا با صرفه‌جویی در هزینه، قیمت محصول را پایین نگه دارند.
سیستم ترمز ترکیبی چه معایبی دارد؟
اگرچه سیستم CBS شامل مزایای متعددی می‌شود، ولی این فناوری از معایبی نیز برخوردار است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- محدودیت کنترل. مزیت توزیع یکسان نیروی ترمز روی دوچرخ در برخی مواقع یک ایراد و محدودیت به‌حساب می‌آید، چون بسته به شرایط، ممکن است راننده تنها به ترمزگیری چرخ جلو یا ترمزگیری چرخ عقب نیاز داشته باشد.
- عدم کارایی در سطوح ناهموار. سطوح ناهموار و غیر صاف اثربخشی و کارایی ترمز CBS را کاهش می‌دهند. در این شرایط، توزیع یکسان نیروی ترمز چندان کارآمد نیست و حتی ممکن است موجب عدم پایداری وسیله نقلیه شود.
- عدم کارایی در ترمزگیری‌های ناگهانی. سیستم ترمز ترکیبی در مواقعی که راننده به طور ناگهانی پدال ترمز را فشار می‌دهد، چندان کارساز نیست. وسیله نقلیه ممکن است به طور کامل متوقف نشود و یا فاصله توقف طولانی پیدا کند.
- یکی دیگر از معایب سیستم CBS، نیاز به دخالت سوپاپ‌های مختلف برای مدیریت نیروی ترمز است. این پیچیدگی، هزینه تعمیر و نگهداری را افزایش می‌دهد.
جمع‌بندی
سیستم ترمز یک ویژگی ایمنی جداناپذیر در وسایل نقلیه است. از ایمنی و کنترل سرعت گرفته تا ممانعت از برخورد و تصادف، سیستم‌های ترمز به ایمنی جاده‌ها کمک می‌کنند. از بین انواع مختلف ترمز، سیستم CBS یک مکانیزم کارآمد و مؤثر است که به طور خاص در وسایل نقلیه دوچرخ مورداستفاده قرار می‌گیرد. این سیستم علاوه بر کارایی و کاربرد ساده، قیمت پایین‌تری در مقایسه با سیستم ترمز پیشرفته‌تری همچون ABS دارد. فارغ از مزایا و معایب متعدد سیستم CBS، رانندگی محتاطانه و رعایت نکات ایمنی در همه حال، شرط اصلی حفظ ایمنی وسیله نقلیه، سرنشینان آن و به‌طورکلی ایمنی جاده به‌حساب می‌آید.
دیدگاهتان را بنویسید