مقدمه
یکی از تجهیزات مهم و کاربردی در تولید خودروهای مسابقه‌ای، دایپر موتور نام دارد که با اسامی دیگری همچون دستگاه مهار موتور پایین (lower-engine containment device) یا دستگاه مهار روغن (oil containment device) نیز شناخته می‌شود. دایپر (diaper) که گاهی با لفظ دیاپر نیز مورد خطاب قرار می‌گیرد، به معنی پوشک است و دایپر موتور به معنای واقعی کلمه معنی پوشک موتور را می‌دهد. زمانی که موتور خراب می‌شود، دایپر از نشت روغن و سایر مایعات موجود در موتور به خارج جلوگیری می‌کند.
شاید فکر کنید که وجود چنین حفاظی چندان حائز اهمیت نیست؛ ولی برعکس، زمانی که موتور آسیب می‌بیند به‌هیچ‌وجه نباید اجازه پخش‌شدن مایعات موتور را داد، چراکه این مایعات به‌شدت به محیط‌زیست آسیب وارد کرده و در بدترین حالت ممکن، باعث آتش‌سوزی می‌شوند. دایپر موتور باید توانایی مقاومت در برابر حرارت بالا و فشارهای سنگین را داشته باشد و به همین خاطر معمولاً با استفاده از مواد بسیار مقاومی همچون کولار یا نایلون بالستیک به تولید می‌رسد.
کاربرد دایپر موتور چیست؟
دایپر موتور کاربردهای متعددی دارد، هرچند مهم‌ترین وظیفه آن، ممانعت از نشت مایعات جاری در موتور به خارج است. احتمالاً بارها حداقل از طریق تلویزیون شاهد آتش‌سوزی یکباره ماشین‌های مسابقه‌ای در پیست مسابقات بوده‌اید. موتور تعبیه‌شده در ماشین‌های ریسینگ تحت‌فشار بالایی قرار می‌گیرد و این فشار بالا، احتمال خرابی موتور و نشت روغن‌های آن را افزایش می‌دهد. دایپر به طور خاص در این نوع خودروها به کار می‌رود تا در صورت خرابی موتور، از نشت مایعات و آتش‌سوزی احتمالی جلوگیری کند. استفاده از دیاپر موتور را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.
– مطابقت با مقررات مسابقات اتومبیل‌رانی
یکی از ضوابط اصلی و شروط ورود به اکثر مسابقات اتومبیل‌رانی، نصب دایپر پیشرانه است. این وسیله در حقیقت یکی از الزامات ایمنی به‌حساب می‌آید که توسط انجمن‌های مسابقه‌ای تعیین و ابلاغ شده است.
– حفظ ایمنی راننده و ماشین‌های دیگر
در طول مسابقه، موتور خودرو ممکن است به دلیل تحمیل فشار بالا خراب شود. در صورت نبود دایپر، مایعات موتور وارد سطح پیست شده و مسیر را لیز و لغزنده می‌کند. این پیست لغزنده و خطرناک، خودرو را از کنترل راننده خارج کرده و احتمالاً بروز تصادف را افزایش می‌دهد. دایپر موتور از چنین فاجعه‌ای جلوگیری می‌کند.
– کاهش ریسک آتش‌سوزی
مایعات پیشرانه مستعد آتش‌سوزی هستند. زمانی که موتور خراب شده و مایعات و روغن آن به بیرون نشت پیدا می‌کنند، کافی است جسمی داغ یا جرقه‌ای به آن‌ها برسد تا مشتعل شده و آتش بگیرند. دایپر موتور با ممانعت از خروج این مایعات آتش‌گیر، ریسک بروز چنین حوادثی را از بین می‌برد.
– محافظت از محیط‌زیست
همان‌طور که قبلاً گفته شد، مایعات خروجی از موتور باعث آسیب به محیط‌زیست می‌شوند. آن‌ها حاوی ترکیبات شیمیایی خطرناکی هستند که علاوه بر آلوده‌کردن زمین و آب‌های زیرزمینی، حیات هر جنبنده‌ای را تهدید می‌کنند. در هنگام خراب‌شدن ناگهانی موتور، دایپر اجازه نمی‌دهد روغن و مایعات واحد محیط‌زیست شده و آن را آلوده کند.
اهمیت استفاده از دایپر پیشرانه خودرو چیست؟
در ماشین‌های مسابقه‌ای، رانندگان از راهکارهای متعدد برای کنترل خودرو در سرعت بالا و حرکت در مسیرهای منحنی استفاده می‌کنند. به‌عنوان‌مثال یک راننده فرمول ۱ برای کاهش سرعت وادار به گرفتن ترمز و استفاده از دنده‌معکوس می‌شود. در این حالت دور موتور به بالاترین حد ممکن می‌رسد. در اکثر موارد موتور چنین فشاری را تحمل کرده و به کار خود ادامه می‌دهد، ولی در برخی مواقع احتمال آسیب به موتور وجود دارد.
در شرایطی که موتور این فشار را تحمل می‌کند، مایعاتی مثل روغن‌موتور، روغن هیدرولیک، روغن‌ترمز و… تحت‌فشار حداکثری از سوی پمپ‌ها قرار گرفته و ممکن است از طریق واشرها، شیلنگ‌ها و… به خارج نشت پیدا کرده و وارد جاده شوند و سطح آن را لغزنده کنند. دایپر از بروز این اتفاق جلوگیری می‌کند.
نصب دایپر پیشرانه، اولویتی است که رانندگان ماشین‌های مسابقه‌ای می‌بایست از آن پیروی کنند، حتی اگر انجمن مربوط به مسابقه‌ای خاص، کاربرد دایپر را اجبار نکرده باشد. بروز حادثه برای موتور و خودرو در جریان مسابقات امری غیرمترقبه است و احتمال آن صفر نیست. ازاین‌رو باید تمام اقدامات لازم برای به‌حداکثررسانی ایمنی را انجام داد که نصب دایپر یکی از مهم‌ترین این اقدامات شمرده می‌شود.
در صورت استفاده از دایپر، راننده با خیال آسوده‌تری پشت فرمان خودروی مسابقه‌ای می‌نشیند و در یک پیست امن، با ماشین‌های دیگر رقابت می‌کند. به‌علاوه، اگر حین رانندگی اتفاقی ناگوار برای موتور رخ دهد، قطعات و مایعات آن به خارج پخش نمی‌شوند و خسارت به حداقل می‌رسد.
باتوجه‌به اهمیت و اثربخشی دایپر موتور، شمار انجمن‌های مسابقه‌ای که نصب این وسیله ایمنی را در خودروها الزامی می‌کنند، هر روز بیشتر می‌شود. خواه الزامی و خواه اختیاری، بهتر است محض احتیاط و البته برای بهبود ایمنی خود و ماشین‌های دیگر، دایپر را روی موتور نصب کنید تا مبادا جریمه و یا از ورود به مسابقات اتومبیل‌رانی محروم شوید. اگر احیاناً انجمنی استفاده از دایپر را ممنوع کرده باشد، می‌توانید پیش از ورود به پیست آن را از موتور جدا کنید. وجود دایپر بهتر از نبود آن است.
دایپر موتور چطور نصب می‌شود؟
نصب دایپر موتور کار آسانی است و به تجهیزات خاصی نیاز ندارد، هرچند در هنگام انجام این کار باید چند نکته مهم را مدنظر قرارداد.
در مرحله اول، پیش از نصب دایپر می‌بایست اطمینان حاصل کنید که پد جاذب روغن در کف دایپر قرار دارد. این پد، مایعات را جذب کرده و فرایند تمیزکاری بعدی را سهولت می‌بخشد.
در مرحله دوم، می‌بایست موتور را از جای خود بلند کرده و دایپر را در زیر آن قرار دهید، به‌نحوی‌که به‌خوبی قسمت پایین موتور را بپوشاند.
مرحله بعدی، بستن بندهای دایپر به موتور است. طبق دستورالعمل ذکرشده در کتابچه راهنمای دایپر، بندهای دایپر را به قسمت‌های تعیین‌شده روی موتور وصل کنید. پس از بستن بندها، آن‌ها را سفت کرده و مطمئن شوید دایپر و بندهای آن مزاحمتی برای اجزای متحرک موتور و لوله‌های اگزوز به وجود نمی‌آورند.
برخی دایپرها دارای گیره‌های آسان‌بازشو هستند تا در صورت عدم نیاز به دایپر یا تمیزکاری، به‌راحتی بتوانید آن را از موتور جدا کنید. این نوع دایپر همچنین باتوجه‌به لوله‌ها و باقی بخش های موتور طراحی شده و به راحتی به زیر موتور متصل می شود.
اگرچه دایپر یک ابزار ضروری برای خودروهای مسابقه‌ای و فرمول ۱ است، اما ماشین‌های معمولی نیز می‌توانند از دایپر موتور برای افزایش ایمنی استفاده کنند. شاید بار سنگینی روی موتورهای ماشین‌های شهری تحمیل نشود و احتمال خرابی موتور بسیار پایین باشد، اما جاده‌های ناهموار متعددی در سطح کشور وجود دارند که عبور از آن‌ها ممکن است به موتور فشار آورده و باعث نشت مایعات آن به خارج شوند. با تمام این اوصاف، ضرورت خاصی در استفاده از دایپر موتور در خودروهای ایرانی وجود ندارد. در حقیقت تعداد مشتریان دایپر به‌اندازه‌ای کم هستند که تنها فروشگاه‌های انگشت‌شماری در سطح هر استان ممکن است این وسیله را داشته باشند.
جمع‌بندی
دایپر موتور، کیسه‌ای نسوز است که مقاومت بالایی در برابر حرارت داشته مانع نشت مایعات موتور به خارج می‌شود. این وسیله ایمنی عمدتاً در ماشین‌های مسابقه‌ای کاربرد دارد و خطرات ناشی از خرابی موتور حین رانندگی را به حداقل می‌رساند. اگر پیشرانه خودرو به هر دلیلی خراب شود، دایپر مانع پخش‌شدن قطعات و مایعات موتور در جاده می‌شود و با این کار از بروز اتفاقاتی همچون لیز شدن سطح زمین و برخورد ماشین‌ها به یکدیگر و همین‌طور آتش‌سوزی جلوگیری می‌کند. به‌علاوه نشت مایعات موتور و ورود آن‌ها به جاده، به محیط‌زیست آسیب وارد می‌کند؛ بنابراین دایپر پیشرانه، دوستدار محیط‌زیست است و مانع ورود آلودگی‌های خطرناک به آن می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید