مقدمه
سوانح رانندگی اجتناب‌ناپذیر هستند. ولی متأسفانه این روزها به دلایل مختلف از جمله عدم دقت در رانندگی، عبور از سرعت مجاز و ایمنی پایین خودروهای تولید داخل، بسیاری از تصادفات جاده‌ای پیامدهای ناگوار جانی به همراه دارند. خواه دخیل در یک تصادف رانندگی باشید خواه شاهد آن، می‌توانید با انجام چند اقدام پزشکی مهم و ضروری جان افراد آسیب‌دیده را نجات دهید.
پیش از هر کاری می‌بایست ماشین خود را در مکانی امن پارک کرده و پس از روشن‌کردن فلاشرها، رانندگان دیگر را از وضعیت اضطراری مطلع سازید. سپس به سراغ فرد آسیب‌دیده رفته و ضمن بررسی وضعیت وی، با اورژانس تماس بگیرید. تا زمانی که تیم پزشکی به محل حادثه برسد، می‌توانید با انجام اقدامات پزشکی اولیه به فرد مجروح کمک کنید و در بهترین حالت، وی را از خطر مرگ نجات دهید.
اقدامات اولیه پزشکی پس از تصادف
مهم‌ترین نکته در هنگام مواجهه با فرد آسیب‌دیده، حفظ خونسردی و تماس با اورژانس و درخواست آمبولانس است. بسیاری از قربانیان تنها به دلیل استرس بالای امدادگر و کمک‌رسانی اشتباه، جان خود را از دست می‌دهند. پس در وهله اول اگر نمی‌توانید اضطراب خود را سرکوب کنید، به سراغ فرد مصدوم نیز نروید و منتظر بمانید تا تیم حرفه‌ای از راه برسد.
اما اگر حس نوع‌دوستی به استرس شما غلبه کرد، کارهای زیر را به ترتیب انجام دهید تا میزان آسیب به فرد مصدوم به حداقل رسانده شود.
بررسی هوشیاری مصدوم
در مواجهه با فرد آسیب‌دیده ابتدا هوشیاری وی را ارزیابی کنید. برای این کار کافی است از مصدوم سوال کنید که حالش خوب است یا نه. در صورت شنیدن جواب، وی را در همان موقعیت رها کنید تا آمبولانس برسد.
اما اگر مصدوم نتوانست نسبت به صدای شما واکنش نشان دهد، حتماً وضعیت تنفس او را بررسی کنید.
بررسی تنفس مصدوم
اگر فرد مصدوم هوشیاری خود را ازدست‌داده، می‌بایست وی را در وضعیتی قرار دهید که بتواند نفس بکشد. بهتر است مصدوم را به کمر خوابانده و سعی کنید راه تنفس وی را باز کنید.
برای این کار، یکدست را روی پیشانی مصدوم قرار داده و ضمن خم‌کردن سر به سمت عقب، با دو انگشت دست دیگر چانه وی را بلند کنید. بدین ترتیب، زبان از پشت گلو دور می‌شود. به‌هیچ‌وجه کف دهان را فشار ندهید، چون زبان به سمت بالای دهان حرکت کرده و راه تنفس را می‌بندد.
اگر حدس می‌زنید مصدوم مشکل نخاعی پیدا کرده، کف دستان خود را در دو طرف سر او قرار داده و با نوک انگشتان خود، به‌آرامی زاویه فک را به سمت جلو و بالا هدایت کنید تا راه تنفس باز شود. مراقب باشید سر تکان نخورد. از خوراندن نوشیدنی یا هر خوراکی دیگری به مصدوم خودداری کنید.
اطمینان از تنفس مصدوم
اطمینان حاصل کنید که مصدوم نفس می‌کشد. لباس وی را بالا زده و به قفسه سینه خیره شوید. حرکت بالا و پایین قفسه سینه به معنی نفس‌کشیدن است. همچنین می‌توانید گوش خود را به دهان و بینی فرد بی‌هوش نزدیک کنید و صدای نفس‌کشیدن او را بشنوید. حداقل تا ده ثانیه نفس مصدوم را حس کنید. اگر تنفس وی غیرطبیعی و نامنظم بود، باید خود را برای عملیات احیا و فشار روی قفسه سینه آماده کنید.
انجام عملیات احیای قلب
اگر فرد آسیب‌دیده دارای تنفس ناگهانی و نامنظم باشد، می‌بایست عملیات احیا را روی او انجام دهید، البته به شرطی که دراین‌رابطه آموزش‌دیده باشید. عملیات احیا شامل فشردن قفسه سینه، تنفس مصنوعی و بازگرداندن فعالیت منظم قلب می‌شود و یک کار تخصصی و حساس است؛ بنابراین اگر دانش و تجربه‌ای در این زمینه ندارید، منتظر رسیدن آمبولانس بمانید.
بررسی نبض فرد آسیب‌دیده
سنجش نبض، یکی دیگر از اقدامات مهم پزشکی پس از بروز تصادف است. بر خلاف ذهنیت اکثر افراد، گردن بهترین جا برای سنجش نبض به‌حساب می‌آید و راحت‌تر می‌توانید آن را حس کنید. هر ده دقیقه یک‌بار، تنفس و نبض فرد مصدوم را چک کرده و در صورت امکان، یادداشت کنید و سپس در اختیار تیم امدادی قرار دهید.
بررسی سلامت مغز
یکی از روش‌های بررسی سلامت مغز، مشاهده مردمک چشم‌ها و واکنش آنها نسبت به نور است. برای این کار می‌توانید از چراغ‌قوه گوشی همراه خود استفاده کنید. اگر بیمار در حالت بی‌هوش به سر می‌برد، پلک‌های چشم او را با دو انگشت بازکرده و نور چراغ را در مقابل آنها قرار دهید. اگر مردمک واکنش نشان داد و کوچک شد، پس آسیبی به مغز وارد نشده است. اگر به چراغ‌قوه دسترسی ندارید، پلک‌های مصدوم را چند ثانیه بسته و سپس باز کنید. مردمک نسبت به تغییر نور از خود واکنش نشان می‌دهد.
اطمینان از عملکرد قلب
بررسی عملکرد قلب، یکی دیگر از حیاتی‌ترین اقدامات پزشکی است که پس از بروز تصادفات رانندگی می‌بایست روی فرد مصدوم انجام دهید. ناخن دست مصدوم را با دو انگشت فشار دهید تا ناحیه زیرین آن سفید شود. سپس انگشت‌ها را بردارید تا این ناحیه به دلیل جریان خون به رنگ طبیعی بازگردد. در غیر این صورت، عملکرد قلب دچار اختلال شده و می‌بایست عملیات احیا را انجام دهید.
جلوگیری از خونریزی
جراحت و خونریزی در تصادفات خودرویی اجتناب‌ناپذیر است. اگر فرد مصدوم دچار خونریزی شده، بهتر است به هر نحوی جلوی آن را بگیرید. در صورت تداوم خروج خون از بدن فرد آسیب‌دیده، خطر افت فشارخون و حتی مرگ جان وی را تهدید می‌کند. بهترین روش برای جلوگیری از خونریزی، فشار محل خونریزی است. با یک گاز استریل سعی کنید تا رسیدن آمبولانس مانع خونریزی شده و یا حداقل شدت آن را کاهش دهید. اگر گاز استریل در اختیار ندارید، از پارچه تمیز برای فشردن و بستن محل خونریزی استفاده کنید. موضع خونریزی را بالاتر از سطح قلب نگه دارید.
مراقبت از عضو قطع‌شده
اگر در طول تصادف، عضوی از بدن فرد مجروح قطع شده باشد، فوراً آن را با بتادین یا سرم شسته و در یک کیسه استریل قرار دهید. سپس کیسه را در محفظه‌ای پر از یخ قرار دهید. عضو قطع شده نباید به طور مستقیم با یخ‌ها تماس پیدا کند؛ بنابراین بین کیسه و یخ‌ها را با گاز استریل یا یک‌پارچه تمیز پر کنید. عضو قطع شده در حداکثر ۴ الی ۶ ساعت قابل پیوند به بدن فرد مصدوم است، البته به شرطی که آمبولانس تا پیش از پایان مهلت، وی را به بیمارستان مجهز برساند.
نگه داشت فرد آسیب‌دیده در حالت ریکاوری
تا زمانی که آمبولانس و نیروی امدادی از راه برسند، بهتر است فرد مصدوم را در حالت ریکاوری قرار دهید، مخصوصاً اگر بی‌هوش باشد. برای این کار، در سمت چپ فرد مصدوم نشسته و دست چپ وی را به‌آرامی به زیر او هل دهید، بدون اینکه بدنش را بلند کنید. بعد دست راست مصدوم را خم کرده و کف دستش را زیر گوش چپش قرار دهید. این کار مانع حرکت ناخواسته گردن می‌شود.
در مرحله بعدی، می‌بایست پای راست مصدوم را خم کرده و در جلوی پای چپ قرار دهید. توجه داشته باشید که اگر مصدوم مشکوک به شکستگی لگن است، پاهای او را به هم ببندید. حتی بند کفش نیز برای بستن پاها به یکدیگر کفایت می‌کند. حال با دست راست از کتف و با دست دیگر از شانه، مصدوم را گرفته و با ملایمت تمام، فرد را اندکی به سمت خود بچرخانید. در نهایت سر مصدوم را به‌آرامی به سمت عقب هل دهید تا تنفس برای وی آسان‌تر شود. در حالت ریکاوری، سر کمی پایین‌تر از بدن قرار می‌گیرد و بدین ترتیب، امکان خروج مایعات از دهان فراهم می‌شود. این پوزیشن همچنین از مسدودشدن حلق توسط زبان جلوگیری کرده و خطر خفه شدن را به طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. به‌علاوه، قلب در راحت‌ترین حالت قرار می‌گیرد.
با تمام این اوصاف، اگر مشکوک به آسیب‌های شدیدی همچون شکستگی گردن، کمر و ستون فقرات هستید، به‌هیچ‌وجه تلاشی برای حرکت‌دادن مصدوم نکنید و منتظر بمانید تا تیم امداد از راه برسد.
دیدگاهتان را بنویسید