تیک آف در خودرو به فرایند روشن کردن و به حرکت درآوردن خودرو از حالت ایستاده اشاره می‌کند. این فرایند شامل مجموعه‌ای از اقدامات از جمله روشن کردن موتور، قرار دادن خودرو در دنده مناسب و رها کردن ترمز و یا کلاچ برای به حرکت درآوردن خودرو به سمت جلو می‌شود. تیک‌آف معمولا با ایجاد هیجان، دود و سروصدا همراه است و قابلیت‌های راننده و خودرو را به نمایش می‌گذارد. در این مقاله به بررسی مفهوم تیک آف و نحوه اجرای آن می‌پردازیم.
تیک آف چیست؟
تیک آف واژه‌ای رایج میان علاقه‌مندان رانندگی پرسرعت است. این کلمه که از عبارت انگلیسی «Take Off» به معنای «بلند شدن» یا «برخاستن» هواپیما گرفته شده، در دنیای خودروها معنایی متفاوت و هیجان‌انگیز را تداعی می‌کند. تیک آف به عملی اطلاق می‌شود که راننده با هدف خودنمایی، ایجاد شور و هیجان، تولید دود و صداهای مهیج و به طور کلی، به نمایش گذاشتن قدرت و توانایی‌های خودرو انجام می‌دهد. به عبارت دیگر، تیک‌آف یک خودنمایی پرسروصدا از قدرت و کنترل است.
تیک‌آف زدن به ویژه تیک‌آف موفق و طولانی، ضمن نمایش قدرت بالای موتور و سیستم انتقال قدرت خودرو، مهارت و تسلط راننده را به رخ می‌کشد. این عمل، نیازمند هماهنگی دقیق بین پدال گاز، ترمز و فرمان است و راننده‌ای که بتواند یک تیک آف طولانی و بی‌نقص انجام دهد، به عنوان یک راننده ماهر و حرفه‌ای شناخته می‌شود.
تیک آف چطور اتفاق می‌افتد؟
هر خودرویی بسته به عواملی همچون عرض لاستیک، وزن واردشده بر چرخ، نوع و جنس سطح آسفالت و … توانایی تحمل مقدار خاصی از نیرو را در لحظه شروع حرکت دارد. وقتی که قدرت موتور به صورت ناگهانی و مستقیم به چرخ‌ها انتقال می‌یابد، از آنجا که گشتاور چرخ نسبت به نیروی قابل انتقال به سطح بیشتر است، برای چند لحظه پدیده‌ای به نام «تیک آف» به وجود می‌آید.
در این حالت، چرخ‌ها در اثر گشتاور بالا، هنوز نتوانسته‌اند به طور کامل با سطح چسبندگی پیدا کنند و کمی لغزش دارند، که این امر باعث تولید دود، صدا و هیجان می‌شود. اما همان‌طور که سرعت حرکت خودرو به سرعت چرخ‌ها نزدیک‌تر می‌شود، سطح تماس و چسبندگی بین لاستیک و آسفالت نیز افزایش می‌یابد. در نتیجه چرخ‌ها بهتر به سطح می‌چسبند، دیگر خبری از لغزش نیست و تیک آف به حرکت مستقیم و روان خودرو تبدیل می‌شود. این فرآیند نشان‌دهنده تعادل بین گشتاور، چسبندگی و کنترل خودرو است که نقش مهمی در اجرای حرکات سریع و حرفه‌ای ایفا می‌کند.
تاریخچه تیک آف به چه زمان بازمی‌گردد؟
می‌توان ادعا کرد که نخستین تیک‌آف‌های طولانی و قدرتمند، عمدتاً در مسابقات درگ توسط خودروهای مخصوص این رقابت‌ها به نمایش گذاشته می‌شدند. در آن زمان، خودروهای معمولی و قدیمی فاقد قدرت و توان کافی برای انجام چنین نمایشی بودند. رانندگان خودروهای درگ برای تیک آف زدن از ترمزهای جلو استفاده می‌کردند. بدین نحو که با ترمز جلو، خودرو را در حالت سکون نگه داشته و در عین حال لاستیک‌های عقب را برای مدت کوتاهی به حالت تیک‌آف می‌بردند. البته این کار چندان جنبه خودنمایی نداشت و هدف اصلی گرم کردن لاستیک‌ها و افزایش چسبندگی آن‌ها بود تا حرکت خودرو با سرعت و شتاب بیشتری شروع شود.
با گذر زمان و پیشرفت فناوری، خودروها به طور قابل توجهی قدرتمند شدند و تقریبا از حدود ۶۰ پیش تاکنون، حتی با ماشین‌های معمولی نیز می‌توان تیک آف کرد. این کار که قبلا به عنوان یک تکنیک تخصصی در مسابقات اتومبیل‌رانی در نظر گرفته می‌شد، حالا به یک نمایش جذاب و هیجان‌انگیز در خیابان‌ها و جاده‌ها تبدیل شده است. رانندگان انجام تیک آف مهارت خود و قدرت ماشین‌ها را به نمایش می‌گذارند.
با چه خودروهایی می‌توان تیک آف کرد؟
همان‌طور که گفته شد، امروزه با هر خودرویی می‌توان تیک‌آف زد، ولی انجام این کار بسته به مدل خودرو نیازمند روش و تکنیک خاص است. برای تیک آف زدن باید عوامل متعددی مثل نوع گیربکس (دستی یا اتوماتیک)، سیستم رانندگی (دیفرانسیل جلو، دیفرانسیل عقب یا دو دیفرانسیل)، وجود سیستم‌های کنترل پایداری و هرزگردی چرخ‌ها را مدنظر قرار داد.
به طور کلی، خودروهای اسپرت و قدرتمندی که موتور آن‌ها در قسمت جلو قرار دارد و قوای محرکه به سمت چرخ‌های عقب انتقال می‌یابد (RWD) بهترین گزینه برای انجام تیک‌آف هستند. این نوع خودروها، به دلیل توزیع مناسب وزن و انتقال نیرو به چرخ‌های عقب، امکان انجام تیک‌آف‌های کنترل‌شده و هیجان‌انگیزی را فراهم می‌کنند.
همچنین، خودروهای اسپرت دیفرانسیل جلو که نیروی ترمز دستی آن‌ها روی چرخ‌های عقب اعمال می‌شود، دومین گزینه برتر برای انجام تیک آف به حساب می‌آیند. در این خودروها می‌توان با استفاده از ترمز دستی چرخ‌های عقب را قفل کرد و با افزایش دورموتور و رها کردن ناگهانی کلاچ (در خودروهای دستی) تیک‌آف را انجام داد. ناگفته نماند که انجام تیک‌آف با خودروهای دیفرانسیل جلو نیازمند مهارت و دقت بیشتری است، زیرا احتمال انحراف خودرو در حین انجام این حرکت وجود دارد.
نحوه اجرای تیک آف چگونه است؟
انجام تیک آف در خودروهای مختلف به شیوه‌های متفاوت است. روش تیک آف زدن در خودروهای دنده دستی، دنده اتوماتیک، خودروهای ضعیف و خودروهای بسیار قوی را در ادامه به طور مختصر بیان می‌کنیم.
انجام تیک آف با خودروهای دنده دستی
برای انجام تیک آف با خودروهای دستی ابتدا باید کلاچ را تا انتها فشار داده و دنده را در حالت یک قرار دهید. همان‌طور که پایتان روی کلاچ است، گاز دهید تا دور موتور به سرعت دلخواه برسد. سپس همان‌طور که در حال گاز دادن هستید، پای خود را به یک‌باره و به طور کامل از روی پدال کلاچ بردارید. توجه داشته باشید که برای اجرای تیک‌آف، سیستم‌های کنترل پایداری اعم از ESP، ESC، TCS و DSC باید خاموش و غیرفعال باشند.
انجام تیک آف با خودروهای دنده اتوماتیک
اگر قصد دارید با خودروی اتوماتیک عملیات تیک آف را انجام دهید، در وهله اول سیستم‌های کنترل پایداری را غیرفعال کنید. سپس خودرو را در حالت N (دنده خلاص) قرار داده و پای خود را روی پدال گاز قرار دهید. پس از رسیدن به دور موتور دلخواه، ضمن نگه‌داشتن پا روی پدال گاز، به یک‌باره دنده را به حالت D (رانندگی) ببرید.
توجه داشته باشید که بعضی از ماشین‌های دنده اتوماتیک برای محافظت از گیربکس، اجازه افزایش دور موتور در حالت N را نمی‌دهند. در این صورت بهتر است از خیر تیک‌آف زدن بگذرید.
انجام تیک آف با خودروهای بسیار قدرتمند
اگر پشت فرمان یک خودروی بسیار قوی نشسته‌اید، تنها کافیست پدال گاز را تا انتها فشار دهید. به این کار تخت گاز می‌گویند و در هنگام حرکت باعث تیک آف و شنیدن صدای مهیب کشیده شدن لاستیک‌ها روی آسفالت می‌شود.
انجام تیک آف با خودروهای بسیار ضعیف
با خودروهای ضعیف هم می‌توان تیک آف را انجام داد. ابتدا ماشین را روی دنده معکوس قرار داده و حرکت کنید. سپس به طور ناگهانی دنده را روی شماره ۱ گذاشته و پدال گاز را به طور کامل فشار دهید.
چطور تیک آف را بهتر و طولانی‌تر انجام دهیم؟
با چند ترفند ساده می‌توان تیک آف بهتر و طولانی‌تری را انجام داد. اما پیش از هر چیز، باید آشنایی کامل با وسیله نقلیه خود داشته باشید. کیفیت تیک آف زدن به میزان گاز اولیه قبل از رها کردن کلاچ و همین‌طور سرعت رها کردن کلاچ بستگی دارد. به علاوه سطحی که خودرو روی آن حرکت می‌کند نیز مهم است. با کاهش اصطکاک می‌توان تیک آف طولانی‌تری انجام داد. به عنوان مثال تیک آف زدن روی جاده خیس، موزاییکی یا سیمانی، بیشتر از تیک آف زدن روی جاده آسفالت خشک طول می‌کشد.
توجه داشته باشید که در خودروهایی که ترمز دستی روی محور جلو و انتقال قدرت روی محور عقب اعمال می‌شود، یا بالعکس، در صورت عدم آزاد کردن ترمز دستی می‌توان تیک آف طولانی‌تری را اجرا کرد.
روش دیگر برای بهبود و طولانی‌تر کردن تیک آف، که البته چندان توصیه نمی‌شود، ریختن روغن روی زمین و لاستیک ماشین است تا بدین ترتیب، اصطکاک به حداقل برسد. در این روش، تیک‌آف زدن با دود همراه بوده و احتمال آتش گرفتن لاستیک‌ها وجود دارد. به علاوه، این روش تیک‌آف می‌تواند به گیربکس، دیسک‌ها، و سایر قطعات خودرو آسیب برسانند و در طولانی‌مدت، باعث خرابی و کاهش عمر مفید خودرو شود.
چرا برخی تیک‌آف‌ها با دود همراه هستند؟
برخی روش‌های تیک‌آف با دود همراه است، چون لاستیک با سرعت بالا روی آسفالت می‌لغزد و در اثر این اصطکاک، گرما پدید می‌آید. این گرما به حدی زیاد است که باعث سوختن لاستیک و ایجاد دود می‌شود. در صورت اجرای تیک آف با یک خودروی بسیار قدرتمند، نه تنها لاستیک دود می‌شود، بلکه قیر به‌کاررفته در آسفالت نیز ذوب شده و می‌سوزد.
تأثیر تیک آف روی سرعت خودرو چیست؟
تیک‌آف در واقع بیشتر برای گرم کردن لاستیک‌ها و افزایش چسبندگی آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، نه لزوما برای شروع سریع‌تر حرکت. این کار باعث می‌شود تا لاستیک‌ها در بهترین دمای عملکرد خود قرار گیرند و چسبندگی بهتری با سطح پیست داشته باشند. در حقیقت تیک‌آف نوعی هرزگردی است و رانندگان حرفه‌ای از آن اجتناب می‌کنند.
در مسابقات حرفه‌ای، تیک آف زدن با هدف بهینه‌سازی هرزگردی صورت می‌گیرد. رانندگان و تیم‌های مهندسی تمام تلاش خود را می‌کنند تا با استفاده از سیستم‌های الکترونیکی و مهارت‌های رانندگی، کمترین میزان هرزگردی را در هنگام شروع مسابقه داشته باشند. این کار باعث می‌شود تا نیروی موتور به طور موثرتری به چرخ‌ها منتقل شده و شتاب بهتری حاصل شود. سیستم لانچ کنترل در خودروهای اسپرت قدرتمند، راهکاری مؤثر برای اجتناب از هرزگردی و تیک آف زدن است.
بنابراین در مسابقات حرفه‌ای، تیک‌آف به معنای هرزگردی کنترل‌شده و بهینه‌سازی‌شده است، نه یک نمایش هیجان‌انگیز از دود و صدا. هدف اصلی، استفاده حداکثری از نیروی موتور و انتقال آن به چرخ‌ها با کمترین میزان اتلاف انرژی است.
تفاوت بین تیک آف و انواع هرزگردی
تیک آف زدن نوعی هرزگردی است، ولی فقط در ابتدای حرکت. اگر هرزگردی حین حرکت خودرو و در مسیر مستقیم انجام شود، به آن ویل‌اسپین (Wheel Spin) می‌گوییم. این پدیده بیشتر در هنگام تعویض دنده در خودروهای بسیار قدرتمند اتفاق می‌افتد. اگر هرزگردی در پیچ‌ها و به صورت عمدی با فرمان مخالف و بازی کلاچ صورت گیرد، راننده در حال «دریفت کردن» (Drifting) است.
نوع دیگری از هرزگردی وجود دارد که در پیچ‌ها و با گاز دادن زیاد انجام می‌شود. این نوع هرزگردی با حرکت عرضی خودرو همراه بوده و پاور ساید (Power Side) نام دارد. در نهایت اگر هرزگردی چرخ خودرو با سرعت کم در دایره‌های حرکتی کوچک اجرا شود، به آن بِرن‌آوت (Burnout) می‌گوییم.
جمع‌بندی
اگرچه تیک آف زدن اقدامی هیجان‌انگیز است، ولی می‌تواند بسیار خطرناک باشد و آسیب‌های متعددی به خودرو وارد کند. خرابی گیربکس، کلاچ، لاستیک، دسته‌موتور، موتور، دیفرانسیل، پلوس و … تنها بخشی از پیامدهای ناگوار تیک آف زدن به حساب می‌آیند. با این حال اگر علاقه‌مند به اجرای تیک آف هستید، بهتر است این کار را در محیطی امن و خلوت انجام دهید و پیش از هر چیز، مطمئن شوید که سیستم‌های کنترل پایداری خاموش هستند.
دیدگاهتان را بنویسید