مقدمه
خودروها در انواع و اقسام مختلف ساخته می‌شوند. بعضی از آن‌ها تک دیفرانسیل و بعضی دیگر دو دیفرانسیل هستند. برخی ماشین‌ها از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند و برخی دیگر قدرت خود را از باتری می‌گیرند؛ بنابراین گزینه‌های متنوعی پیشروی خریدار قرار می‌گیرد. یکی دیگر از جنبه‌های مهمی که حین خرید خودرو باید به آن توجه کرد، نوع سیستم انتقال قدرت یا همان گیربکس است.
خودروهای امروزی از دو نوع سیستم انتقال قدرت استفاده می‌کنند؛ دستی و اتوماتیک. در خودروهای مجهز به گیربکس دستی، راننده مسئول تعویض دنده است. اما گیربکس‌های اتوماتیک بدون نیاز به دخالت راننده، عملیات تعویض دنده را انجام می‌دهند. شاید برای شما نیز این سؤال به وجود آمده که تفاوت گیربکس‌اتوماتیک با دستی چیست و هر یک چه مزایای نسبت به دیگری دارد؟ پیش از پاسخ به این سؤال بد نیست در ابتدا نگاهی کلی بر سیستم انتقال قدرت داشته باشید تا بلکه درک بهتری از عملکرد گیربکس دستی و اتوماتیک به دست آورید.
سیستم انتقال قدرت در خودرو چیست؟
یکی از پیچیده‌ترین اجزای خودرو، سیستم انتقال قدرت است. این سیستم، یک محفظه فلزی بوده که شامل یک سری چرخ‌دنده می‌شود. به همین خاطر به آن گیربکس یا جعبه‌دنده می‌گوییم. سیستم انتقال واسطه میان موتور و چرخ‌ها به‌حساب می‌آید، یعنی قدرت موتور را به چرخ‌ها می‌رساند و موجب حرکت ماشین می‌شود. گیربکس، تضمین‌کننده انتقال میزان مناسب نیروی موتور به چرخ‌ها، جهت رسیدن به یک سرعت مشخص است.
هر چرخ‌دنده با حرکت در یک ضریب خاص، تضمین می‌کند که سرعت چرخش چرخ‌ها و موتور یکسان نباشد. زمانی که می‌خواهید ماشین خود را از حالت سکون به حرکت درآورید، از دنده پایین استفاده می‌کنید تا بدین‌وسیله، خودرو باقدرت بیشتر و سرعت کمتر به راه بیفتد. ولی زمانی که ماشین شتاب گرفت، ضریب دنده را تغییر می‌دهید تا دور موتور حین حرکت در سطح پایین باقی بماند.
خودروها از دو نوع سیستم انتقال قدرت دستی و اتوماتیک استفاده می‌کنند. در ادامه با تعریف هر یک و شرح مزایا و معایب، از تفاوت گیربکس دستی و اتوماتیک مطلع می‌شویم.
گیربکس دستی، مزایا و معایب
در خودروهای مجهز به گیربکس دستی، راننده برای کاهش و افزایش سرعت خودرو از یک اهرم تعویض دنده استفاده می‌کند. این اهرم در کنسول مرکزی قرار داشته و به سیستم انتقال قدرت متصل است. علاوه بر اهرم تعویض دنده، یک پدال کلاچ نیز زیر پای راننده و در سمت چپ پدال ترمز قرار دارد. این پدال، رابط بین موتور و گیربکس است. فشردن کلاچ باعث قطعی ارتباط بین موتور و سیستم گیربکس شده و به شما اجازه می‌دهد دنده را عوض کنید. پس از تعویض دنده، به نرمی پای خود را از روی کلاچ برمی‌دارید تا قدرت موتور وارد گیربکس شده و سپس به سمت چرخ‌ها هدایت شود.
مزایای گیربکس دستی
- قیمت پایین
- صرفه‌جویی در مصرف انرژی
- شتاب گیری سریع
- هزینه نگهداری پایین
معایب گیربکس دستی
- نیازمند تمرین کافی برای کلاچ گیری مناسب
- نیاز به هماهنگی بین کلاچ، گاز و تعویض دنده
- دشواری استفاده در ترافیک‌های سنگین
- کاهش قیمت خودرو هنگام فروش
گیربکس‌اتوماتیک، مزایا و معایب
در خودروهای دنده دستی، راننده به طور فعال باید تعویض بین دنده‌های مختلف را انجام دهد. اما راننده خودروهای اتوماتیک تنها کافی است اهرم را روی دنده D قرار دهد تا خود ماشین، اجرای باقی کارهای سخت را بر عهده گیرد. خودرو با استفاده از فشار روغن، تعویض دنده را به‌صورت اتوماتیک انجام می‌دهد. قلب سیستم انتقال قدرت اتوماتیک، مجموعه دنده خورشیدی است که ضریب دنده را مشخص می‌کند.
فراهم‌آوردن فشار لازم برای فعال‌سازی باندها و کلاچ‌هایی که تعیین‌کننده دنده مناسب هستند، وظیفه روغن گیربکس است. این روغن نه‌تنها باعث روانکاری بین بخش‌های مختلف سیستم گیربکس می‌شود، بلکه به راندن خودرو نیز کمک می‌کند.
در خودروهای اتوماتیک، یک مبدل گشتاور به موتور متصل شده که شبیه به کلاچ در خودروی دنده دستی عمل می‌کند. روغن گیربکس برای قفل‌کردن و باز کردن قفل دنده خورشیدی جهت تعویض بین ضرایب دنده مورداستفاده قرار می‌گیرد. این تعویض‌ها به‌صورت اتوماتیک انجام شده و لزومی به دخالت راننده ندارد.
مزایای گیربکس‌اتوماتیک
- سهولت در استفاده
- بهترین گیربکس برای تازه‌کارها
- سهولت استفاده در ترافیک‌های سنگین
- حفظ قیمت خودرو در هنگام فروش
مزایای گیربکس‌اتوماتیک
- قیمت بالا در مقابل گیربکس دستی
- هزینه نگهداری بالا در مقابل گیربکس دستی
- افزایش مصرف سوخت در مقابل گیربکس دستی
خودروی دنده دستی انتخاب کنیم یا دنده‌اتوماتیک؟
خودروهای دنده دستی و دنده‌اتوماتیک دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. انتخاب نوع گیربکس برای خودرو صرفاً به اولویت راننده بستگی دارد. معمولاً رانندگی در شهر و مانور در ترافیک‌های سنگین با خودروی دنده‌اتوماتیک راحت‌تر است. بااین‌حال اگر کارایی و تجربه رانندگی برای شما اهمیت دارد، بهتر است به سراغ خودروهای دنده دستی بروید.
جمع‌بندی
گیربکس، رابط بین موتور و چرخ‌ها بوده و به دو صورت دستی و اتوماتیک برای خودرو عرضه شده است. بااین‌حال، هر دو نوع وظیفه یکسانی بر عهده دارند. گیربکس، قوای محرکه موتور را به چرخ‌ها وارد کرده و موجب حرکت ماشین می‌شود. انتخاب گیربکس دستی یا اتوماتیک به‌طورکلی یک موضوع شخصی است. رانندگی در خیابان‌های شلوغ و پرازدحام با خودروی اتوماتیک راحت‌تر است، ولی گیربکس دستی به سبب بهبود شتاب‌گیری، حس هیجان بیشتری را به راننده انتقال می‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید